Usuaria:Sobreira/O divino sainete
O divino sainete Curros Enriquez A Cruña MDCCCLXXXVIII
M. CURROS ENRIQUEZ
O DIVINO SAINETE
POEMA EN OITO CANTOS
A CRUÑA
1888
 |
Vexa o artigo da Galipedia acerca de Sobreira/O divino sainete |
O divino sainete - Introdución Manuel Curros Enríquez
Á MOCEDADE GALLEGA
O AUTOR.
Sinto n'o peito us afogos
Que parece que m'o morden
Sete ducias de cans dogos.
Dis que son remordementos
D'os meus pecados á miles,
D'as miñas culpas á centos.
Culpas d'home mal cristiano
Pecados d'herexe, tales
Que non lles val zuruxano.
Pra me curar bebin agoas,
Pisei herbas, recei tríos,
Biquei Santos, vertin bágoas.
Non hai festa ou romaría
Onde empanado non fose.
¡Nunca topei milloría!
Pra me librar d'este estrago
Fun ver o Cristo d'Ourense,
Tomei a manta en Santiago.
Quedei de noite ó recío,
Coséronme os Evanxelios,
Solagáronme n'o río...
¡Pr'os males de qu'eu me doyo,
Dicen os que ben o saben
Que hai un curandeiro soyo!
O curandeiro está en Roma.
Vou ver se me dá a saúde...
Vou ver se o pulso me toma.
—
Xa miña nai m'o dicía:
"¿Onde has d'ir, boi que non aras,
"Senon á cortaduría?
"Tanto saber traite cego;
"Mais, ou morres condanado
"Ou tés que volver ó rego.
"Olla que o tempiño foxe,
"Y-é ben pra mañan non gardes
"O que poidas facer oxe.
"Que a morte non nos avisa,
"E se ha levarnos cubertos,
"Que non nos colla en camisa."
¡Tiña de ser! ¡Diol-o quixo!
¡Él, que crióu d'un arroto
Todal-as cousas, sin lixo!
Nunca outra tal s'ha de vere:
¡Curros camiño de Roma
Entoando o Miserere!
¿Pero hei ser sempre un brasfemo,
Un xudío, un relaxado
De Dios azoute? ¡Ora o Demo!...
¿Quén, necesitado d'elas,
Non merca saúde e groria
Por unhas cantas cadelas?
—
Todo vai caro n'a vida.
A groria é que anda barata
Como a sardiña manida.
Certa literata fea
Mercóuna dando á Aristarco
Un bico tras d'unha cea.
Á un usureiro con sorte
Custóulle... perdoar inxurias...
N'as boquëadas d'a morte.
¡Y-é que n'este tempo infame
A Crítica anda saída
Y-os Santos morren de fame!
O inferno á min non m'atrapa:
Cómpreme unha pouca groria
E voulla comprar ó Papa.
É un viaxe de recreo.
¿Quén folga de vir comigo
De Leon XIII ó xubileo?
Con nosco irán moitas xentes:
Abades, monxas, beatas...
¡Xuro á Dios qu'hemos d'ir quentes!
¡Qué rosario, compañeiros,
De contas d'amancebadas
Con deces de putañeiros!
—
Mais todos van compunxidos,
Todos como eu apenados,
Chorosos y-arrepentidos.
¡Milagre santo e profundo,
Fillo d'o nobre deseo
De ver á Dios... e ver mundo!
Como xa a gracia non baixa,
Non hai modo d'ir pr'o ceo
Se o tren non nos fai rebaixa.
Esa rebaixa está feita.
¡Tolo de quen pra salvarse
Tal acasión n'aproveita!
Mentres o camiño dura
Hei de vos cantar cantares
D'unha non vista hermosura.
—
Trïadas, miñas trïadas
Que levades os tres fíos
D'as frechas envenenadas:
Miñas trïadas valentes,
¡Rachade os aires fungando
Como fungan as serpentes!
Ladrade, mordede, ríde:
Onde haxa virtú, bicade,
Onde haxa vicio, feride.
| O divino sainete | Seguinte: Canto I |
O divino sainete - Canto I Manuel Curros Enríquez
Era o Nadal: noite fría
Iba pechando entre nubes
Que un vento forte tanguía.
Desertas prazas e ruas,
Madrí estremélase todo
D'o norte ás rafagas cruas.
N'o meu capote embrullado
Eu iba, cal sempre, triste,
Por longa estrada enfiado,
Pensando co'a testa ó peito
N'aquiles que n'esta noite
Non teñen lume nin leito,
Cando, n'a inmensa negrura
D'a sombra que m'envolvía
Como n'unha sepoltura,
Escoitéi mainiño e quedo
Grave romor de parola
Que m'harripióu de medo.
—¡Ay d'o que busca a verdade
D'a fé c'o candil mortizo,
Que nunca deu craridade!
¡Ay d'o que en sombras camiña!
¡Ay d'o que quer facer caldo
E non ten unto e fariña!
¡Ay d'o que as festas condena,
E quer millorar as xentes
Fuxindo d'elas con pena!
Así unha voz me dicía
Que un longo, invisibre coro
Lentamente repetía.
Era un coro resoante,
Como un piñar que removen
As témporas d'o levante;
Coro en que hai xordos queixidos,
Estralos de gallas secas
E de corazós partidos,
Afagos de suaves brisas,
Berros de gorxas abertas,
Notas d'afogadas risas.
De forte facendo gala
Erguin a testa soberbo
E perguntéi: —¿Quén me fala?
Y-a voz tornóu: —Non ch'o digo
S'antes sobr'a crus non xuras
Ir, ond'eu vaya, comigo.
—Xurado está, s'é por eso;
Que oxe por xurar en falso
A ninguén che levan preso.
Así falei; voz estraña
Berróu n'este medio tempo:
"¡Adiante a Santa Compaña!".
E us brincando, outros ausortos,
Miréi pasar en ringleira
Unha procesion de mortos,
E sentin n'as pedras duras
Ruxir de zocos, sandalias
E talares vesteduras.
D'a procesión marcha diante
O que falara primeiro
E detrás un redobrante.
De tempo en tempo parando,
¡Racatapran!... xordamente
¡Racatapran!... vai dobrando.
D'insana curiosidade
Levado, seguín ós mortos
Pol-a densa escuridade,
E fomos con paso incerto
D'ancha gándara areosa
Atravesando o deserto.
Alá lonxe, fulgurantes,
Asomellando dous soles
Fixos e parpadexantes,
Relocian n'o hourizonte
Dous discos roxos, que finxen
Os ollos d'un mastodonte.
—¿Onde esta xente me leva?
Pensaba eu, indo ás palpadas
Pol-o camiño de treva.
¿Volveréime tolo agora
Ou pillaríanme as bruxas?...
¡San Silvestre! ¡meigas fora!
Y-o tambor que ó par levaba:
¡Racatapran! —solasmentes
¡Racatapran! —contestaba.
—
De pronto paróuse o coro,
Volvéuse pra min o guia
Y-acenóume con decoro.
Detiven enton a pranta
E topéime á campo aberto
N'unha pranura que espanta.
Diante de min, encurvado
Sobre unha caxata, un vello
D'a pelresia tocado,
Ollábame fito á fito
C'os seus grandes ollos d'águia,
D'un cristicismo infinito.
Coroza viste e monteira;
De sol é feita a sua cara,
De lua sua cabeleira,
E ten nos beizos gallegos
As sexipedalia verba
D'os grandes tráxicos griegos.
—Mortal que hastr'aquí chegache
Con ánemo forte e rixo,
Comprindo o que me xurache,
S'o teu arroxo non mente
E com'eres d'arriscado
Eres d'agudo e prudente;
Tí, que buscas sin paría,
Consolos pr'os disgraciados
E pr'as almas alegría;
Tí, meu coitado San Bode
D'escepticismo repreto,
Que quere creer... e non pode;
Tí, que ves n'un mesmo día
Nacer Dios e caer morto
De inania canto Dios cría...
Y-á espricarte non acertas
D'eses contrastel-as causas,
Pra tí entre sombra cobertas;
Disponte, que vou levarte
Onde todol-os misterios
Han deixar d'atormentarte
Y-onde, d'a razon co'a axuda,
Non máis ch'estrocen a alma
Os negros dentes d'a duda.
—
Y-esto dito, o bon d'o vello
Calóuse, e estendendo o brazo
Mentres me fita d'esguello,
Mostróume foncha, sonora,
Detrás d'él borbolletando
Xigante locomotora.
Rubindo estonces con modos
D'os sete vagós que leva
Ó derradeiro de todos,
Tendéume a mau decontado,
Fíxome entrar e mandóume
Que me asentase ó seu lado.
Cal can que obedece ó dôno
Sentéime e vínme entre xentes
Que topenexan c'o sono.
Alá fora, n'o entretanto,
Erguídal-as maus pr'o ceo,
Os mortos, en doce canto:
—"¡De cote honorado sea
O vello vate —cramaban—
Que os patrios eidos recrea!
"Téñao Dios n'o seu agrado;
E pois vai por lan á Roma,
¡Que non torne trasquiado!...
"¡Groria á Añon! —en altas preces,
¡Groria á Añon! —berraron todos
¡Groria á Añon!" —por catro veces;
E todos, de novo oindo
O ¡racatapran! d'a caixa,
¡Racatapran!... fóronse índo.
—
Pegóu de súpeto un pulo
O tren, e con movimentos
Primeiramente d'arrulo,
E logo con desatados
Epilépticos esforzos
De tigres encadeados,
Comenzámol-a xornada,
Mentres n'o ceo rompe a lua
Á rir n'unha carcaxada.
| Anterior: Introdución |
O divino sainete | Seguinte: Canto II |
O divino sainete - Canto II Manuel Curros Enríquez
—Mestre Farruco!... ¿Él é certo?
¿Tí aquí? ¡Nunca Dios me dera!
¿Estóu soñando ou desperto?
—Iñórasme, ¿n'é verdade?
Trátannos tan porcamente
Por esa inmortalidade...
Y-eso que, déndes que rouco
De cantar, morrin de fame,
Fúnme repoñendo un pouco.
—De fame? —Sí, meu querido.
—¿Tí, autor d'os himnos á Patria
Com'outros non teño lído?
—Foi trance un pouquiño forte;
Pero, queiras que non queiras,
Tí non has ter millor morte...
Tal foi o noso saúdo.
Añon sorríu tristemente
Y-eu quedéi pasmado e mudo.
Volto ó fin d'o meu espanto:
—Mestre —dixen— ¿por qué causa
D'a sorte te layas tanto?
Se tan mal che foi n'a vida
Que un ben topache en morrendo,
¿Querías paz máis comprida?
—¡Ogallá se me deixara
N'esa paz dormir de cote,
Qu'estonces non me queixara!
Mais, s'ó que dormindo engorda
Lle vas furgar n'as orellas,
¡Verás de que xenio acorda!
A min tamen me furgaron...
¡Quitarme a vida era pouco
Y-hastra o sono me quitaron!
—Ténme intrigado a tua coita
E se contarma quixeras,
Folgárame. —Pois escoita.
—
O vate tomóu alento,
Mesóuse a barba, e moulando
Pol-o baixo un xuramento,
Continóu: —Morto en Castilla,
Fun d'o hospital para a coba
Levado n'unha angarilla.
Un amigo verdadeiro,
Amparo meu moitas veces,
O bon Euxenio Monteiro,
D'o meu tránsito avisado
Iba tras d'o meu cadavre
Máis qu'eu morto e desolado.
De certo qu'él non soubera
D'a miña final batalla
A loita sinistra e fera;
Se d'ela conta eu lle dira,
Cal me redimíu d'os foros
D'a fame me redimira.
N'a foxa comun collido,
Cayéu sobre o morto a terra,
Cayéu sobre a terra o olvido,
Y-eu, n'aquel silencio manso,
Gocéi pol-a vez primeira
Unha miga de descanso.
D'él n'a incosciente delicia
Estaba, cando entre sonos
Sentin mentarme en Galicia,
E por permisión d'o alto
Fun dend'a Corte hastr'Ourense,
Com'unha lebre, d'un salto.
N'unha rua solitaria
Paréime: reunida en xunta
A mocedá literaria,
D'a miña morte doída
Propúñame honras, proposta
Por todos adimitida.
¿Por todos dixen? Pois minto,
D'a casa en que esto pasaba
Persentóuse n'o recinto
Un home, e en berrando: "Nego
O meu sufraxo á ese herexe"
Calóuse... Ese home era un crego.
—¡Celo quizáis!... —Non, cubisa.
¡Negóume as preces, coidando
Non lle pagaran a misa!
Xusto castigo d'o ceo,
Que fai d'un réprobo un santo
E troca un xuez n'un reo,
Ise home, que a morte ampara,
Pídeme oxe a oracion mesma
Que él en vida me negara.
Y-Añon dobrando a cabeza
Gardóu a autitú piadosa
D'unha alma que sofre e reza,
E vinlle a mirada franca
Desfeita en bágoas qu'escorren
Mollándolle a barba branca.
¿Choraba de certo, óu ría?
Quen a Añon non conecese,
Dudaría... dudaría...
—Vel'ahí tés —ende acabando
Tornóu— porque eu me queixaba
D'a falta de paz en que ando;
Pois déndesd'esa aventura
Non podo topar sosego
N'a calma d'a sepoltura.
—Dí, y agora ¿en qué s'emprea
Tua autividade? —Elixéume
Por capitan a Estadea,
E vou d'ela acompañado,
Ensinándolle os camiños
D'a vida ó que anda estraviado.
—¿Non está en pena tua xente?
—Non: esa miña Compaña
É a d'os santos d'Oucidente.
Viriato, ise patriotismo,
Prisciliano, ise bon senso,
María Pita, ise heroismo,
Macías, o amor mal pago,
Feixóo, a cencia perseguida,
Vesteiro, d'a fe o estrago;
Ises compatriotas nosos,
Que en procesion me seguiron
Despedíndome chorosos,
Todos ises y-outros tantos
Que non canoniza a igrexa,
Sonche os verdadeiros santos.
—¿Santos e non van contigo
A Roma? —Non lles fai falla
Porque non temen castigo.
—¿Logo estamos rodeados?...
—D'unha gavilla de créntes,
N'o tren d'os Sete Pecados.
A tal escoitar, a orella
Zombóume e colléume o espanto
Que entr'os lobos sinte a obella.
E páledo como a morte
Véndome Añon —¿Qué che pasa
Pra te poñer d'esa sorte?
Díxome; y-eu: —Non é nada,
Repriquéille —pero coido
Que hemos ter mala xornada.
—¿Levas a muller? —De parto
Deixéina n'a casa. —¿Levas
Diñeiro? —Non teño un carto.
—¿Fas conta d'herdar? —Apuros.
—¿Tés boa sona? —D'o peorciño.
—Boh! Enton estamos seguros.
—¡Soségate, home! Entr'un groso
Exército de romeiros,
Temes ladrós? ¡Vanidoso!
¿Qué pode haber que t'escoza
Se nin tan siquera levas
Bulsa chea óu muller moza?
—¿Pero esta xente é tan mala?
—Escelente. ¡Vaiche boa!
Xusga pol-a d'esta sala.
—¿Quén son? —Sonche os Preguizeiros,
Que vindo tarde ó traballo
Queren cobrar os primeiros.
Sonche os que gustan d'as troitas,
E como lles gustan tentan
Pescar co'as bragas enxoitas.
—Ahí tes Mella, un mal letrado.
—De xuez botóume á cadea.
—Pois por eso é maxistrado.
—Ahí tes Cesáreo Rodrigo.
—Sendo bispo escomulgóume.
—Será Papa, meu amigo.
E por seus nomes chamando
A cada un, foime o Mestre
Moitas xentes persentando,
D'esas que, n'a humana liza
Á facer o ben chamadas,
Fan sempre o mal... por priguiza.
Añon quedóuse calado;
Erguéuse, choscóume o ollo
E d'o meu brazo agarrado,
Por un pasadizo interno
Levóume ó vagon segundo,
Círcolo d'un novo Inferno.
| Anterior: Canto I |
O divino sainete | Seguinte: Canto III |
O divino sainete - Canto III Manuel Curros Enríquez
Mentres á nosa visita
Dábamos comenzo, a máquena
Roda furiosa e crepita
Y-a través d'unha vidreira
Ollando, vin que xa tíñamos
Atravesado a fronteira.
D'os carrís por ambos lados
A vella terra d'as Galias
Ergue os petoutos nevados
Y-en aldraxante palique
Dínnos ó pasar as xentes:
Bon jour, messieurs fanatiques.
Alritado á tal esceso,
Quexéime á Añon d'o saúdo.
Dixo: —Pois eche un progreso;
Que en non moi lexanos prazos
O tren francés recibíase
En España á trabucazos.
—
N'esto n'o vagon segundo
Entramos; sai d'alá dentro
Un cheiro tan nauseabundo
Que, non querendo asfisiado
Morrer, busquéi o moqueiro,
Pero... ¡tíñanm-o roubado!
—Non pases d'a porta, tente—
Acrecentóume o poeta—
D'a Envidia estás frente a frente
E conven que non te colla
Por diante: este mónstro vive
Somentes d'o que desolla.
Agradecido ó consello
Paréime e púxenme á escoita
Por non desgustar ó vello,
Chegando hastra min, sombría,
Entr'aquel tafo que afoga
Unha estraña algarabía.
Anque a desputa era brava,
Caín n'a conta ben logo
Que d'as letras se trataba
E como d'as letras vivo
Dínme á axexar de tal sorte
Que esto collin que aquí escribo:
—
—Dígame, miña señora:
¿É certo que n'a sua terra
Renace a poesía agora?
—Boubas que ceiban ó vento
Catro soñadores tolos...
¡Non ll'hai tal renacemento!
—Non haberá; mais non quita
Pra que Castelar o afirme.
—Xa ll'eu tiréi d'a lavita
En certa acasion... ¡Ten gracia
Eso de chamar poetas
Á esas rans d'a democracia!
—Non me maltrate ó grande home...
¡Él, ó fin, n'as apuradas
É o que n'os da un pouco nome!
D'alguén sei que, tras de rirse
D'íl e d'os seus ideales,
Cando quixo redemirse
D'o olvido, sentóuno á mesa,
Fíxo-o falar... y-á eso debe
Valer o que val e pesa.
—S'eso que dí vai comigo,
Mente. Eu brillo con luz propia.
—Morra o conto...—¡Mente, digo!
Y-en demostra de que mente,
Faga o favor de ler ise
Tomo, e despois escarmente.
E de súpeto escoitando
Un tumbo, baixéi os ollos
E vin á meus pes, rolando,
Un libro d'a nova escola
Que cheira á Carulla ás légoas
E fede qu'apesta á Zola.
—¿Convencéuse?—Estóu ferido
Pol-o argomento, que é forte,
Mais non estóu convencido.
Eu sosteño, e trayo probas,
Que Galicia esperta; díga-o
A autora d'as Follas Novas.
—¡Valente choromiqueira!
Poetas d'ese feitío
Cómpranse á centos n'a feira.
Fai anos que un mala peza
Quixo coröala en vida
Y-eu tiréillo d'a cabeza.
—Agora comprendo o gusto
Con que lle rezóu pol-a alma...
—Honrar ós mortos é xusto.
—Ese deber todos temos;
Pero inda máis xusto hacho
Que ós vivos non deshonremos.
Mais a ilustre padronesa
Deixando, pois hastra coido
Que de mental-a lle pesa,
Diga e perdoe: ¿ises vates
Que mostran tantos alentos
Para os modernos combates;
Ises Novos e Labartas,
Ises Lagos, esas pelras
Que surxen á luz en sartas;
Esa xeneración nova
De parleiros rousinoles?...
—Cantan... como Xan d'a Coba.
Non quixen oïr máis nada.
—Vámonos, roguéille ó Mestre,
¡Óu fago unha xudiada!
Y-atravesando aquel triste
Lugar, cobil d'unha fera
Que á nadia á seu par resiste,
Mentres c'o a rabia maúla,
Metímonos n'o terceiro
Departamento—o d'a Gula.
—Antes d'entrar—con amargo
Acento, indicóume o vello—
Que teñas calma che encargo;
Por que vas ver cousas tales
Que nin n'as noites de febre
Tes soñado outras iguales.
A fame negra aquí mora;
Vai con tento, que o seu dente
Vivos e mortos devora.
—
Entréi n'o vagon, e diante
De min persentóuse a escena
Máis atroz e repunante.
Monton de frades noxentes
Ouscenos, crasos, cebados,
De longas uñas e dentes,
Con rudo ranxer de moas
Botan a parva, engulindo
Cal torpes serpentes bóas.
Chocóume d'a xente aquela
A feroz voracidade
Qu'érgue o estómago de vel-a
Y-espricarm-a non sabía
Cando oín que un d'os viaxeiros
Convidándome dicía:
—¿Quérme acompañar? Sin gana
Cómesell'esto.—¿E qué é eso?
—Un pouco de carne humana
—Mesmo de xunt'a rileira;
Nunca sayo sin un tôro
De Murguía n'a fiambreira.
—Mercé, non levo apetito.
—Matámolo á paus nantronte
¡Y-elle bocado esquisito!
Non ben houbo iste acabado
Saltóu outro:—Ó señor halle
De gustar máis o pescado.
Se así for, por sorte, apreixe
Un bocadiño siquera
De Manuel Anxel...—¡Bon peixe!
—D'a Cruña cayéu n'a praya:
Úsanse alí unhas traíñas
D'onde non s'ergue o que caya...
Y-así, pra min estendendo
Anacos d'o seu almorzo,
Todos fóronme ofrecendo
Con crianza e fidalguía
Talladas de Oxea, Vicetto,
Lamas, Pondal, Rosalía...
—
Mirando aquiles horrores,
Vendo qué trato merecen
Os artistas y-escritores,
Suspiréi con triste xesto:
¡Pardiola! ¡Non val a pena
D'amar a patria pra esto!
Atento Añon ó meu dito
—Ten conta, ouserbóu, ten conta
Con non alzarel-o grito;
Que se esta xente soubera
Quen eres tí, que a censuras...
¡Non ch'arrendo a que ch'espera!
¿Coidabas outra caricia
Outer d'a que outemos todos,
D'os críticos de Galicia?...
Pois, meu amante, vai vendo...
Y-Añon amostróume un frade
Que iba os meus osos roendo.
| Anterior: Canto II |
O divino sainete | Seguinte: Canto IV |
O divino sainete - Canto IV Manuel Curros Enríquez
A tal mirar, sentin noxo
De ter nascido gallego,
E d'odio e cólara roxo,
Xuréi desquites croeles
D'aquiles mónstros e quixen
Irme a puntapés contr'eles.
D'esta arrautada cativa
Libréime logo, rompendo
A chorar a bágoa viva.
Non sintía os propios axes:
Pr'os que ten limpa a concencia,
Vítores son os ultraxes.
O qu'eu de veras sintía
Era ver d'aquela sorte
Homes de tanta valía,
Qu'inda nacendo n'o mouro,
N'o mouro foran alzados
Sobre pedestrales d'ouro.
¡Qué estrañeza! ¡Qué castigo,
Segar o toxo n'o sulco
Onde semeámol-o trigo,
Y-alí, donde a xuventude
Agotóu seu nobre esforzo,
Ver erguerse a ingratitude!
—¡Benia ós que, despois de feita
A sembra, pechan os ollos
Sin agardal-a coseita,
Que, o fin, éles son felices
Como vos n'a vosa tomba,
Doce Mármol, tenro Elices!...
—
—¿Logo choras? ¡Tí toleas,
Ladron!—díxome meu guía—
Métete en vidas alleas
Mete; verás que bon pelo
Sacas, meu bravo Quixote,
En pago d'ese teu celo.
Deixa arar o gando, prenda;
Por ninguen póñal-a cara:
Quen teña tenda que a atenda.
Pois de redentor o uficio
Sobre d'estar en desuso,
Leva sempre ó sacrificio.
Vaya, reponte, non chores;
Eso de chorar é propio
D'as especies inferiores.
A cada tempo o qu'estila;
Y-oxe o corazon humano
Fel, que non bágoas, destila.
Ergue esa cara, resfrega
Eses ollos: a morriña
É enfermedá que se pega
Y-a morriña y-os teus versos
Sonche a mesma cousa; dígan-o
Certos poetiñas perversos.
—
Y-Añón, turra que te turra
De min, levóume a rempuxos,
Cal can que á loitar s'azurra,
A un vagon, onde con pía
Gravedá, mulleres y-homes
Cantaban a letanía.
Un fervor tan verdadeiro
Vendo:—¿Entre qué xente estamos?—
Perguntéille ó compañeiro.
Y-él, que xamáis s'adimira:
—Entre fauciosos vencidos,
Dixo—que estoupan c'o a ira
—¿Fauciosos? Semellan crentes,
Segun a atrición que mostran.
—¡Madía! Vénse impotentes.
Dalles en vez de rosarios
Fusís, e témelles menos
Ós lobos máis sanguinarios.
Seus rezos sonche disfraces;
Repara ben n'o que dicen,
Verás d'o que son capaces.
Fixándome enton n'o canto,
Notéi non poñen n'o rezo
Ningunha virxe nin santo
Y-os ollos baixos e inmovis,
Meten un xefe carlista
Entre dous ora pro nobis.
—Arre demo co'a xentiña...
¡Calquera se arrima á ela!—
Penséi pol-a conta miña—
Mais s'é tan ruín e dañada
Esa tropa:—¿Cómo é, dixen,
Cómo é que vai tan calmada?
—A Ira verdadeira, enxebre,
Nunca muda a cor d'o rosto,
Non dá berros, nin pon febre.
Vive n'o peito encollida
Com'un tigre, e cando salta
D'o salto estroza unha vida.
Se queres ver onde chega
A qu'istes gardan n'a alma
E de que maneira os cega,
Escoita... E n'aquel momento
Parando o tren, abouxóume
Un cramor grande e violento.
¡Morra Umberte! ¡Viv'o Papa!
Tal era a voz estrondosa
Que de cen gorxas s'escapa.
Acheguéime á ventanilla
Y-en terra italiana vínme,
N'a estación de Vintimiglia.
—¡Salve, d'antusiasmo cheo
Escraméi—patria sagrada
D'o Dante e de Galileo!
Feitos polvo y-en anacos
Os teus membros, posta a túneca
En cen xirons e buracos;
Os teus fillos perseguidos,
Queimados teus patriarcas,
Todos teus bens recollidos;
Ceibados ós catro ventos
Os osos d'os teus maores,
Afogados teus lamentos;
D'os Papas triste cautiva,
Baixo seus pes sempre morta,
Pero tamen sempre viva;
Tí, n'un traballo grorioso
De quince sigros, traballo
Cal ningun outro espantoso,
Recolliche gota a gota
Todo o teu sangue vertido,
E volto en guerreiro o ilota,
Dende a ergástola retache
Teus verdugos y-arrumbados
Liberta te levantache.
Tí, d'os cabalos d'Atila
Debaixo d'a ferradura,
Que canto toca aniquila,
Recolliche a tua coroa
E maldixeche a salvaxe
Civilización teutoa.
Tí, cando por tod'a terra
O corno feudal soaba
Chamando as naciós á guerra,
Convirtindo en estandarte
O vello sudario griego,
Proclamache a cencia e o arte;
Y-en tanto que n'un divino
Resprandor inunda os ceos
O sol de Tomás d'Aquino,
O verbo audaz de Xordano
Penetra o misterio, oculto
Sempre ó pensamento humano,
A forma en Rafael estrala
¡Y-hastra a pedra, ó golpe rudo
De Miguel Anxele, fala!
Dende enton, tí tés d'os povos
O sacreto, tí o candado
Y-a chave d'os tempos novos.
¡Ou patria, d'as patrias tempro,
Quen d'o teu mal adoleza
Cúrese c'o teu exempro!...
—
—Hasme d'ir moi caladiño,
Interrompéume aquí o Mestre,
Ou déixote n'o camiño.
Ser serio é cousa precisa:
¿Non ves que cantos t'oíron
Esterníllanse de risa?
Olla, n'esta nosa edade
Gustan os cantos d'os cegos,
Mais non os d'a libertade.
Y-o conto é que xa debías
Saber o que tran consigo
Esa clas de sinfunías...
Eu por min que ¡mal pocado!
Fun grande amigo d'os servos,
Téñoche xa escarmentado.
Trinta anos de pita choca,
Sempre c'o cloc-coto-cloc
D'a libertade n'a boca,
Non che me valeron nada;
Y-en vez de pitos quitéiche
De graxos unha bandada.
Libertade, patria, adianto...
¡Boh! ¡Déixate de toleiras
Hom! Vai rezar á outro santo.
Non contes estrelas mortas;
Que pódia ser que contándoas
Che bata a miseria ás portas.
—
Dixo, e d'o vate o sarcasmo
Escalafrióume todo
E d'o meu nobre entusiasmo
Vin apagarse a enerxía,
Cal se apaga un ferro aceso
Chapuzado en agoa fría.
| Anterior: Canto III |
O divino sainete | Seguinte: Canto V |
O divino sainete - Canto V Manuel Curros Enríquez
Murchos os dous i abismados,
púxose de novo en marcha
o tren dos Sete Pecados.
A noite a bo andar caía
e de esparexer tratando
a miña malencunía,
Asomeime a unha vidreira
i o cheiro aspirei que mandan
a touza e mais a silveira.
Ráfagas dos altos cumes,
¡canto entón me gorentaron
os vosos puros perfumes!
Gratos perfumes da serra,
¡canto entón me recordastes
os cheiros da miña terra!
Naquil celaxe promizo
que o azul profundo tapaba,
naquil paisaxe invernizo,
Vin algo do aterimento
do meu nativo curruncho
i a el se foi meu pensamento.
Mais na probé patria miña
son máis tristes os crepúsculos,
eterna dor alí aniña;
Que anque unha grande ermandade
hai entre todos os pobos
que buscan a libertade,
Pola vereda que avanza
cara os seus nobres destinos,
perdoando a comparanza,
Italia marcha dereita
e Galicia trenqueleando
como unha vella tolleita.
—
Velliña que andas a gatas,
sin que teñas quen te axude
¿cando has tirar coas caxatas,
I airada, valente, forte,
porás e pe no pescozo
dos que te firen de morte?...
—
Para atallar a corrente
das miñas negras ideas
paseime a mau pola frente,
I achando os dedos lixados
dun polvo branco e miúdo,
volvinme pra todos lados
E vin a Añón na faena
de peneirar entretido
cunha peneira pequena
Por sobre min un farelo
que me tiña enfarelado
dende os pes hastra o cabelo.
-Olla o que fas, que me lixas,
i entrar limpo quero en Roma...
-Se é por eso, non te afrixas;
Outros van máis emporcados
que ti e saen que da vicio
de limpos e de lavados.
Leva forrado o caledro
á Cibdá Eterna; escurricha
no diñeiro de San Pedro
Toda túa honrada probeza,
e volveraste pra casa
nobre e santo, nunha peza.
De algún petrucio gallego
sei eu que, sin ter un carto
pra mandar tocar a un cego,
Pillou, non sei con que trapa,
unhas cantas onzas de ouro,
foise a Roma a ver o Papa.
I alí, súa orixe caótica
perdendo, fíxose ó punto
fidalgo... de raza gótica.
-No, pedricar ben pedricas;
pero inda non me dixeches
por que istes polvos me apricas.
-Esto que contigo fago
hate librar, si Dios quere
i a Virxe, dun gran estrago.
-¿Pero é fariña ou é sénica?
-Non te apures; simpremente,
unha precaución hixiénica.
—
E sin me dar máis resposta
Añón, sempre do meu brazo,
téndose en pe a moita costa,
Entrou comigo de novo
noutro vagón ás escuras,
negro cal boca de lobo.
Nada alí dentro se vía,
tapada a luz por un númaro
da Fe, morta parecía.
Máis polo que eu escoltaba,
entre aquela escuridade
gran rebulicio reinaba.
Sentín solouzos, acentos
de piedá, ferventes rogos
entre afogados lamentos;
Ais de pena e de tenrura,
suspiros de amor i azoutes
de maus sobre carne dura.
" ¡ Como é sabia a Providencia
-pensei-, que me trai ó cabo
a un lugar de penitencia!
"Non, non é o mal tan profundo.
¡Inda hai arrepentimento,
inda hai virtude no mundo!"
I aconchegando a cabeza
pra dormir, pois tiña sono,
i o sono é media manteza,
Enterrei todo o cogote
nun respaldar suave e quente
como de lan ou nescote.
Mais non ben tina pechado
os ollos, topeime preso,
de ambos os remos trabado,
I en menos tempo que o exprico
sentín na meixela esquerda
un roce extraño... Era un bico.
"¡Congrio! -berrei-, ¿quen se astreve..,?"
E sin poder facer forzas,
frió como a mesma neve,
Esconxurei o enemigo,
palpei e apresei..., ¡ que diaño!,
o que apresei... non o digo.
Da lámpara neste instante
caieuse ó chau o periódeco,
i ó seu resprandor brilante
Vinme -¡a contalo resisto!-
entre os brazos dunha dona,
que me tomaba por Cristo.
Volvendo os ollos en torno,
na miña propia autitude
descobrín no espacio morno
Cen beatas e beatos
rufando místicamente
como na xaneira os gatos;
Os cuales, volta ás alturas
a mirada compunxida
das murillesas figuras
En grupos de xeito vario,
mais todos en cruz, facían
daquel lugar un Calvario.
Eu, que outra tal nunca vira,
adimireime as primeiras;
pero, mira que te mira,
Notando en forza de olladas
que iles fan de crucifixos
i elas de crucificadas,
E vendo que, ó fin i ó cabo,
polas fendas que se abrían
non traspasa ningún cravo,
Peguei un brinco terrible,
i abrindo por aquel bosque
de Belfegor paso libre,
Dixen: -¡Atentado ó demo?
Í eles: --¡Fóra o alcanforado!
-berraron-, ¡fóra o brasfemo!
Añón, que agardaba á porta,
preguntoume: -¿Que hai, meu rolo?
-¿A ti que raio che importa?
Repriquei- ¿Vésme enfadado?
¡ Bon modo de agradecerme
o de terte peneirado!
-¿Pra que me metiche aí drentro?
-¿Para que? ¿Pois logo infrinxiche
cecais algún mandamento?
-Eu non. -Pois a min mo debes;
porque se a pecar chegaras,
inda con pecados leves,
Non che valeran recetas
humanas pra te curares
de enfermedades... sacretas.
| Anterior: Canto IV |
O divino sainete | Seguinte: Canto VI |
O divino sainete - Canto VI Manuel Curros Enríquez
Diante de nós, entrámentes,
do Mediterráneo as olas
crechas e forforescentes,
Da praia dende as áreas
veñen sobre o tren que pasa
cuspir, de coraxe cheas.
Detrás quedábase Niza
eos seus alcazres de mármor,
envolta en néboa sombriza,
E de Génova o sagrado
cemiterio, onde Mazzini
dorme satisfeito e honrado.
Os reis negáronlle acobo
en vida. Os Papas trouxérono
errante de pobo en pobo;
Mais iras e teimas tantas
non privaron que hoxe o mundo
adore súas cinzas santas.
¡Laudemus viros gloriosos
Homines magna virtude!...
excramei saudando os osos
Do apostóle da unidade,
i Añón, dobrando os xoellos
dixo asistindo: -¡É verdade!-
E posto en pe de contado
cal si de aquel homenaxe
estivese apesarado,
Tornou: -A virtú i a groria
son sóio dignas de laude,
sancionadas pola Historia.
Catón para o mundo enteiro
pasou por un gran romano,
e foi un grande usureiro.
Shakespeare, o poeta ogro,
ise soñador, na granxa
de Avon daba gando ó logro.
Cervantes, que inda hoxe pasa
por probé, en Madrí era dono
non menos que dunha casa.
San Rosendo, bispo e asceta,
tido por célibe, agora
resúltanos... cunha neta...
Pois se inda os da antigüedade
enganan, ¿que te prometes
dos homes da autualidade?
Da sombra envoltos no enredo,
o sol da crítica agardan,
e pra que luza inda é cedo.
-Unha vida toda enteira
ó patrio ben consagrada
é de por si unha fogueira.
A Historia fará a Mazzini
xusticia-argüín-. ¿Acaso
é il menos que Mazzantini?-
I Añón rosmou: -Desconfía
dos xuícios contemporáneos,
que ten a pasión por guía.-
I entrando no vagón sesto,
fíxome boa a súa tesis
dicindo con mordaz xesto:
-¿Conoces a iste? É un avaro:
prestoume us cartos ó trinta.
-Se pagache... non foi caro.
-¿E iste?... -Tamén. É un libreiro:
pediume un tomo, escribinllo...
Quedóuseme co diñeiro.
-¿I estoutro?... -Por unha leira
vendeu súa filla a un indiano,
como unha vaca na feira.
-Pois ben: ises foraxidos
que á raza humana deshonran,
do mesmo inferno saídos,
Mañán, polo xubileo
do Papa induluxenciados,
irán dereitos ó ceo.
-¿Será verdá? -¡Vaia! E tanto,
que máis dun que hoxe arrenegas
terás que adorar por santo.
O forno da idolatría
católica non se apaga,
i hache de chegar un día
En que rece o repertorio:
"San Bras, pederasta: -tírase
ánema do Purgatorio".
—
Nesta i outras, o poeta
contándome casos varios,
con verba aguda e discreta,
De mulleres malcasadas
que do leito do adulterio
foron para o altar levadas,
E de ladrós i asesinos
que con leigados piadosos
mercaron trunfos divinos,
Meteume no derradeiro
furgón, todo el atestado
de xoias e de diñeiro.
E sinalando as talegas
que están alí amontoadas
con onzas de ouro a fanegas,
Arrodillándose dixo:
-¡Fíncate i adora ó santo
que máis maravillas fixo!
Diante el abátese a serra,
incrínanse reverentes
as potestades da terra,
I en celestes harmunías
fanlle dende o Empíreo salvas
os coros i as xerarquías.
Eu, obedente ó mandato,
quiteime homilde o chapeo;
mais querendo, sin porcato,
Bicar un saco daquiles,
vin que me apuntan coas armas
dúas parexas de civiles.
-¡Se dás un paso, rabeas!-
berroume un deles, deixándome
mesmo sin sangue nas veas.
Recuei entón espantado,
e tras do inmortal poñéndome
pra non morrer fusilado,
Oín que Añón me decía:
-Pra que esto non che aconteza,
non biques, furta outro día.
O ladrón sempre che escapa
con ben: todo ese tesouro
que vai de regalo ó Papa
Éche o furto da protervia,
que da bulsa da Homildade
pasa ó ventre da Soberbia.
Farto de ver cousas tales
iba xa, cando enxergamos
de Roma as cen catredales.
O tren, dos frenos contido,
parou pouco a pouco; oíuse
un abouxador pitido,
I entre nubes pardacentas
de vapor, baixamos todos
do coche a pisadas lentas.
Xa en térra, os romeiros fieles,
rompendo en sagradas cantigas
en Roma entraron; tras deles
Marchábamos nós falando,
de cando en cando sorrindo
e graves de cando en cando.
Xa drento da Cibdá Santa
vendo nunha longa rúa
perderse a xente que canta,
Dixo Añón: -¡Danme trembores
de pensar que han de ir ó ceo
tal fato de pecadores!-
I eu: -Pois se son perdoados,
¡teña Dios misericordia
dos probes homes honrados!
| Anterior: Canto V |
O divino sainete | Seguinte: Canto VII |
O divino sainete - Canto VII Manuel Curros Enríquez
Cansos do longo camiño,
pra dar ás forzas reparo
cun par de pingas de viño,
Xa a expedición terminada,
o primeiro que fixemos
foi procurarnos pousada.
Traballo custou, por certo,
topar sitio aqueta noite
onde nos pór a cuberto;
Pois a lexión penitente,
querendo ganar a groria
todo o máis comodamente,
Colléranos a dianteira
e non deixou pra on remedio
pousada... nin pousadeira.
-Deo gratias -Añón dicta
batendo as portas, i en todas
repóñenlle: -¡Andate vía!
-¿Seique non hai hospedaxe
pra nós, Mestre? -interrogueille,
disimulando o coraxe.
-¡Seique non! -¡Outra como ela!
-Roma non quer pelegrinos
sin alforxa e carabela.
Se en vez de brazo baldeiro
trouxéramos del colgado
un cabás cheo de diñeiro,
Outro galo nos cantara...
¿Que muro un cañón non dcita
se bala de ouro dispara?
Hache servir de goberno:
pra irmos ó ceo hoxe en día
compre permiso do inferno.
-Se sei que non collo casa,
non veño. -A Igrexa e a langostra,
alí onde cai, todo o arrasa.
—
Así falando o grorioso,
íbamos por unha rúa
que ó Tibre sai cenagoso,
Cando un mesón vendo a xeito
entramos, e o dono púxonos
forte mesa e limpo leito.
Non puden dormir: sofrira
tanto por todo o viaxe,
tan cativas cousas vira,
Que mil impresiós extrañas
tivéronme toda a noite
pensando nas musarañas.
Pola mañá o pousadeiro
deunos a conta -dez liras;
pero, non tendo diñeiro,
Añón, con papel e pruma
púxose a esquirbir estrofas,
hastra compretar a suma.
-Aí tes -non ben il termina
dille-, e pois que nos tratache
cal reis, colle esa propina-.
I a lira dourada espindo
que trai pendurada ó lombo,
garda-fronteiro do Pindo,
Deulla e foise da hostería,
deixando ó patrón atóneto,
parvo de tanta ousadia.
Con que lle tiña pagado
Añón, non o soupen nunca.
Cecais cun himno... ó papado.
O sacrosanto nagocio
con que León XIII festexa
súa entrada no sazardocio
Chegara xa, i era un dia
de xaneiro condanado
polo cerzo que corría.
A rouca vos das campanas
enchia os aires de estrondos
chamando ás xentes cristianas
E víanse en ringuileiras
xurdir por todas as rúas
os romeiros... i as rameiras.
Todos van pro Vaticano;
alí ten que misar hoxe
o Pontífece romano,
I o santo ritual ordea
que quen queira ser ausolto
é menester que alí estea.
Seguindo a pos da romaxe
Añón i eu repostos, xuntos
i en boa camaradaxe
Da mutua fe pra desmedro
entramos baixo das bóvedas
da catedral de San Pedro.
Aquelo era un grande río
de ouro, de pelras, de rasos...
¡Canta luz! ¡Canto xentio!
Nos vidros dos lumiares
os santos, en mirra envoltos,
cos seus nimbos estrelares,
Pasmados de tal grandeza,
chóscanse o olio, dicindo:
"¡Como ha de ser!..." coa cabeza.
De pronto, por toda a nave
oise un marmullo de asombro
e sigue un silencio grave.
O Papa trepa no estrado,
bota a bendición ó pobo
que o contempra entusiasmado.
E cando os olios se enxerguen
todas as testas se baixan,
todas as nádegas se erguen.
Homillación tan compreta
vendo, quedei sonroxado;
mais, pra calmarme, o poeta:
-É nesa autitú cristiana
-dixo- en que os biólogos fundan
nosa orixen cuadrumana,
Perdida a garra i o rabo
desque a selva primitiva
deixou, pra ser home ó cabo,
Sóio cando a pór se presta
de bruces, mostra o católico
que antes de selo foi besta.
Non botes en saco roto
esta adevertencia, fillo,
pois sei de máis de un devoto
Pra quen toda a cencía é vana
que sempre que ora confirma
a teoría darwiniana.
—
O Papa, nesto, vestido
de albos tisúes e brocados,
de ouro e de pedras cinguído,
Alzou con pulso seguro
a hostia, que a min de lonxe
semelloume un peso-duro.
Voces entón arxentinas
encheron a inmensa cúpula
dunhas notas tan divinas,
Dunha música tan grata,
que parez que a tocan ánxeles
soprando en trompas de prata.
E logo outras voces inda
máis doces e máis soaves,
dunha cadencia máis linda
Sentín, de harmonía tanta,
que de perguntar ó vate
non puden menos: -¿Quen canta?
-¡Quen ha de ser!, ¡malpocados!
Quitoulles a Igrexa o xénero;
non ten nome; son... castrados.
Na loita da santidade
aquí a muller perde... a honra,
i o home... a virilidade-.
Tal dixo Añón, e calouse
a tempo que do Tu es Petrus
o himno xigante escoitouse.
-¡Non! -berrei, fervendo en ira,
encarándome co Papa-.
¡O que che din é mentira!
¡Quen do vilipendio humano
vive, no é Pedro, é Xudas;
non é Cristo, é Diocleciano!
—
Por sorte, canto eu dicía
nadia o entendeu entre aquela
formidabre sinfonía.
Acabada a misa, o Papa
subiu nunhas andas de ouro
que levan cardeás con capa,
I ó pasar polo meu lado
dixome: -Agárdote as doce;
hemos comer un bocado.-
Cáxeque morto de asombro
quedei; consulte! ó vello,
i o vello, encollendo o ombro,
Repricoume: -Acode á cita.
-Non vou soio. -Eu te acompaño.-
E propareime á visita.
| Anterior: Canto VI |
O divino sainete | Seguinte: Canto VIII |
O divino sainete - Canto VIII Manuel Curros Enríquez
Os dous agardando a hora
de ir xantar co Santo Padre,
botamos do tempro fóra,
E pra poder aprecíalos,
fomos ver as galarias
da exposición dos regalos.
Canto en sigros dazanove
o temporal poderío
ten arrapiñado ó probe;
Canto se ten apropeado
a garra cardealicia
i o ventre do episcopado,
Alí está, en montós xigantes
de oriental magnificencia
-dende as peiras i os diamantes
Hastra a prata e ouro fino-
enormes bostas guindadas
do católico intestino.
Diante daquela cruxía
de exprendores, onde o mesmo
loce xunta i a porfía
Toda a pompa i a riqueza
que encerra o mundo do arte
ou garda a naturaleza,
Acordeime dos que fozan
na térra, dos que non comen,
dos que non ríen nin gozan;
Do labrego que traballa
pra manter muller e fillos
e dorme en mollos de palla;
Do probé vello baldado,
sin agarimo no inverno,
de porta en porta arrastrado;
Do neno que emporranchiño,
orfo, perdido na fraga,
garda o gando dun veciño;
Do frío lar, que dá medo;
dos hórreos sin grau, das vacas
sin leite, do arado quedo...
E cun amargor sin nome:
-¡Cantos sudan neste mundo
-pensei- pra que folgue un home!
I Añón, cal se me escoitara:
-¿Logo seique tes envexa?
-dixome-; pois ben, repara:
Iste calis esmaltado
desaparecen da igrexa
de Ousende o ano pasado.
Esta custodia esculpida
foi da ermida de Seixalvo,
noites atrás sustraída.
Canto tes diante os teus ollos
débese da fe á ganzúa,
que non respeta ferrollos.
¿E queres con tal grandeza
facer a sorte dos probes?
¡Pois pídeslles boa limpeza!
Contra todo espolio feito
ós pobos cabe interdiuto...
-¿Que entendes ti de Dereito?
Os bens non inventariados
son do primeiro que os pilla,
diquiridos ou roubados.
E se o que os furta acontece
ser xente de sacristía,
o ladrón nunca aparece.
Iniquidá, desacato,
o que queiras...; mais é forza
respetar ó Concordato-.
Asi o meu vello falaba,
cando tivemos aviso
de que León XIII agardaba.
-Vamos alá -dixo o vate;
e correndo unha cortina
de veludo cor granate,
Nun camarín penetramos,
onde xa sentado á mesa
ó Padre Santo miramos.
-Sentaivos tamén -nos dixo;
requeneou catro preces
o pan i as ostras bendixo,
I en tanto unha copa enteira
de viño vello apuraba,
faloume desta maneira:
-Sei quen es: se o non soubera,
o que berrache en San Pedro
craramente mo dixera.
Ti ves, cantor galiciano,
dunha raza que odeou sempre
o predominio romano.
Alá do monte Medulio
nas ladeiras, inda os ósos
relocen, ó sol de xulio,
De teus avós, que, brandindo
contra o Imperio a fouce céltica,
un a un foron caíndo.
Pero dos conqueridores
pasados, dos mortos déspotas,
Césares i Emperadores
O Papa non é o herdeiro:
sonó os reis que hoxe gobernan,
castigo do mundo enteiro.
¡Ai! Olla: por toda a térra
érguese un bafo de morte
que os espíritus aterra.
Naciós de todas as trazas,
homes de todos os crimas,
xentes de todas as razas
Míranse con ollo airado,
búscanse us ós outros i alzan
no aire o puño pechado.
O fillo do Norte, frió,
desputa ó do Oriente, inquieto,
da fronteira o señorío;
Recrama o galo ó xermano
as térras que lie detenta;
do ingrés recea o italiano;
Rifc Amércea coa Europa;
os arsenás funden ferro;
os cuartés dispoñen tropa;
Roda polo espacio un vento
de asolación e exterminio
que escurece o firmamento...
Treme o chau, vacila a roca;
¡rompe en cada peito un ódeo
e un ultraxe en cada boca!
—
I aquí o Papa, outro traguiño
botando, excramou: -¡Que tempos!
I Añón responden: -¡Que viño!
-No medio de loita tanta
sóio hai paz -tornou León XÍII-
no seo da Igrexa santa.
¡E chamádesme tirano
a min, triste prisioneiro
na cárcel do Vaticano!
-Perdóneme súa mercede
-dixen entón-; pero coido
que mentres a Santa Sede
Os bens temporales ame
e insulte coa súa riqueza
os que se morren de fame;
Mentres o Papa, que o trono
das almas herdou somentes,
queira ser do mundo dono,
I a peí do pascoal Carneiro
trocando en coraza, trate
de convertirse en guerreiro,
A obra papal será impía;
non de paz, de turbulencia;
non de orde, de tiranía.
De Cristo a místeca esposa
fixo nefando adulterio,
i a súa falta vergonzosa
Non terá perdón divino
senón cando a Cristo torne
dos brazos de Costantino.
—
Añón pegoume co codo
como quen di: " ¡ Non te escurras!",
e León falou deste modo:
-¡Ah! ¡Como ó teu beizo asoma
o afán do mundo! Ti pides
que o Papa abandone Roma...
¡E ben! Agradarche quero;
deixarei Roma os romanos,
quedareime en coiros...; pero
Cando dos bens me despoxe
que a tradición me legara,
e que gardei hastra o de hoxe,
¿Terá a Igrexa quen lle acuda?
-¡Vinte sigros pedricando
caridade pra esa duda!
¡ Señor ¡ O mundo moderno
non é, como o mundo antigo,
a imaxe viva do inferno.
Os pobos están chamados
a rexilo: cando trunfen,
cando do chau levantados
O himno canten da Vitoria,
volveranse a Dios, i os ceos
resprandecerán de groria.
I entón, Señor, non temades
pola Igrexa, que ela é barca
que flota nas tempestades.
Estas democracias novas
son feitas de amor e gastan
a piedade por arrobas.
¡Amádeas! ¡Que ollen e vexan
que Cristo está da súa parte
mentres loitan e pelexan?
Quédese a rabia pros lobos:
¡Cristo era bon, era homilde!
i a humildá cautiva ós pobos
—
Tal falei. Anón estaba
páledo; volvín a testa
e vin que o Papa... choraba.
-¿Que ten, señor? -¡Esto é feito!-
repricoume; e naquel punto,
erguendo o busto escorreito,
Marmurou: -Ide e anunciade
que o Papa renuncia a Roma
pra vivir da caridade.
Dende hoxe a miña facenda,
todo o que eu teño é dos probes;
que as naciós poñan en venda
Canto for meu; ¡desto en pago
non quero máis, se me dades,
que unha coviña en Santiago!-
Sentinme entón conmovido
tamén; o Papa marchouse,
i eu de Añón sempre collido,
Botei fóra do palacio
e respirei fortemente
o vento libre do espacio.
—
Aquela noite saimos
de Roma eu i o vate. Apenas
os dous no vagón nos vimos
De volta pro chau paterno,
díxenlle: -Mestre, ¿que pensas?
-Que é un gran viño o de Falermo.
-¿Dudas dos votos formales
do Papa? -¡Nunca se compren
os programas liberales!-
Logo de chegar a España,
Añón tornouse ó comando
da súa Santa Compaña,
I eu, do que vin parvo e mudo,
desde entón creo.. ou non creo...
pero dudar, ¡xa non dudo!
| Anterior: Canto VII |
O divino sainete |