Cantares gallegos/Como chove mihudiño
28.
Como chove mihudiño,
Como mihudiño chove,
Como chove mihudiño,
Pó-la banda de Laiño,
Pó-la banda de Lestrobe.
Com' a triste branca nube
Truba ó sol qu' inquieto aluma,
Cal ó crube y ó descrube,
Pasa, torna, volve, e sube,
Enrisada branca pruma.
Xa dempois lonx' espallada
Pó-Ios aires fuxitivos
Desteñida, sombrisada,
Nos espaços desatada
Cae brillando en rayos vivos.
Misteriosa regadeira
Fin' orballo nó chán pousa
Con feitiña curbadeira,
Remollando na ribeira
Frol por frol, chousa por chousa.
Semellando leve gasa
Que sotil ó vento move,
En frotantes ondas pasa
Refrescando canto abrasa
O qu' ó sol ardente crobe.
Como chove mihudiño
Pó-las veigas de Campaña!...
Cal s' enxugan de camiño
Os herbales de Laiño...
Com' á Ponte en sol se baña!
Para Caldas tod' é escuro,
Ceo azul lose n' Adina,
Trasparente limpo e puro,
D' Arretén no monte duro
Nube corre pelegrina.
Triste vay qu' á terra toca
Xa c' os pés de branca neve
Xa c' á fina fresca boca,
Triste vay qu' os ceos invoca
Y bicar ó chan s' atreve.
Triste vay cando s' abate
Vaporosa soya e muda,
Cando main' as alas bate
Com' un coraçon que late
Ferido por pena ruda.
Tal maxino á sombra triste
De mi máa, soya vagando
Nas esferas onde existe,
Qu' ir á groria se resiste
Pó-los que quixo agardando.
Vexo ó Souto, en parda sombra
Envolvendo ó seu ramaxe,
Que por bon, do rey se nombra,
Donde fero ó vento asombra,
Roxe e estala de coraxe.
Y ó Palacio, serio e grave
Canto en pura luz se baña!
Tal parés pesada nave
Que volver ô mar non sabe
S' encallou na fresca braña.
Vexo Valga á beira hermosa
D' un camiño todo prata,
Casta virxe candorosa,
Sentadiña en chan de rosa,
Vestidiña d' escalrata.
A San Loys vexo brillando
Bañado por tintas puras
Sol e sombras amostrando,
En reposo contemprando
Montes, auguas e verduras.
Y á Padron ponliña verde,
Fada branca ô pé d' un rio,
Froita en frol d' á qu' eu quixerde,
Lonxe miro que se perde
Baix' un manto de resio.
¡Qu' inchadiña branca vela
Antr' os millos corre, soa
Misteriosa pura estrela!
Dille ó vento en torno d' ela
¡Palomiña, voa! voa!
Faille arrolo á branda ria
C' un remanso mormuxante,
Que nâs d' arboled' umbria
Vaixo un toldo d' alegria,
O calor d' un sol amante.
¡Sol d' Italia, sol d' amore! ...
¡Ti paisáx mellor alumas,
Ti mais rosas, mais verdore,
Mellor ceu, mais soave core,
Ves d' o golfo antr' as espumas!
¡Sol d' Italia, en non sospiro
Por sentirte ardente rayo,
Qu' outro sol temprado miro,
Doçemente aquí respiro
Nun perene, eterno mayo.
Nesta terra tal encanto
Se respira!... triste ou probe,
Rico, ou farto de querbanto!
S' encariña nela tanto
Quen baix' ó seu ceu se crobe!...
Os que son nela nacidos,
Os que son d' ela mimados,
Lonxe d' ela están doridos
Por que van d' amor feridos
Por quen fóno amamantados.
Pó-los fillos á nay tira
Xorda, triste, plañideira,
Xeme, chora, e mais sospira,
E non para, hastra qu' os mira
Ben chegar por derradeira.
Probe nay! canto te quero!
Nay tamen iay! da nay miña!
O teu chan d' amor prefiero,
A cant' hay grande ou severo
En tod' á terra xuntiña
¿Como non, si ora estou vendo
Nun paisáx de prata e rosas,
Canto á vida foy querendo
C' os meus ollos remexendo
Memoriñas cariñosas?
Bosques, casa, sepulturas,
Campanarios e campanas
Con sons vagos de doçuras
Que despertan iay! ternuras
Qu' en jamais podran ser vanas!
Elas fono as que tocaron
Cand' os meus ali naceron,
Elas fono as que choraron,
Elas fono as que dobraron
Cand' os meus avós morreron.
Elas fono as qu' alegriñas
Me chamaban mainamente
Nas douradas mañanciñas,
De mi máa c' as cantiguiñas
Y os biquiños xuntamente.
Inda vex' onde xogaba
C' as meniñas qu' eu queria,
O enxidiño onde folgaba
Os rosales que coidaba
Y á fontiña onde bebia.
Vexo á calle solitaria
Qu' en paz baña un sol sereno,
Sin que á trube man contraria,
Igual sempre, nunca varia,
Veiga llana en campo ameno.
E tamen vexo enloitada
D' Arretén á casa nobre
Dond' á miña nay foy nada!
Cal viudiña abandonada
Que cay triste ô pe d' un robre.
Ali esta sombra perdida
Vós sin son, corpo sin alma,
Amazona mal ferida
Qu' ô sentir que perd' á vida
Se adormece en xorda calma.
Casa grande, lle chamaban
Noutro tempo venturoso
Cand' os probes á improraban.
E fartiños se quentaban
O seu lume cariñoso.
Casa grande, cando un santo
Venerable cabaIeiro (1)
Con tranquilo, nobre encanto,
Vaixo os priegues d' o seu manto
Cobexaba o perdioseiro.
Cand' os cantos ná capilla
Da gran casa resoaban
Con fervor e fé sensilla
Rico fruto d' á semilla
Qu' os barons santos sembraban.
Ora todo silensioso
Caus' ali medo e pavura,
Mora esprito temeroso
Nos saIons ond' o reposo
Fix' un niño c' a tristura.
Risas, cantos, armonia,
Brandas músicas, contento,
Festas, dansas, alegria,
Se trocou na triste e fria
Xorda vós do forte vento.
No gran patio as herbas crecen
Vigorosas sin coidado,
Y as silveiras que frorecen
No seu tempo fruto ofrecen
Os meniños sazonado.
Y antr' aquel silencio mudo
Qu' a trubar naide ali chega,
Antre aquel ¡xa fùn! tan rudo,
Vese inteiro un nobre escudo
Qu' á desir non son se nega.
Craros timbres mostra ufano
Q'un soberbo casco airoso...
Mais detras d' un son tan vano
Vese ó probe orgullo humano,
Homillado e polvoroso.
Tras da calada visera
Qu' hay uns ollos feridores
Que nos miran, se dixera,
Que nos din tod' é quimera
Neste mundo de dolores.
Casa grande! triste casa!
Quen d'aquí tan soya miro
Parda, escura, triste masa,
Casa grande! pasa, pasa...
Ti xa n'és mas qu' un sospiro.
Meus avós ¡ay! xa morreron
Os demais t' abandonaron,
Os teus lustros pereceron
Y os que millor te quixeron,
Tamen de tí s' apartaron.
Mes tras mes, pedra tras pedra
Ti te irás desmoronando
Ceñida por sintas d' edra,
Mentras qu' outra forte medra
Qu' asi o mundo vay rolando
........................................
........................................
........................................
........................................
Mais que lus! que colorido
Nos espaços se dilata!
Luce ó sol descolorido
Y arco d' iris xa nacido
Longa sinta se desata.
Como chove mihudiño,
Como mihudiño chove,
Como chove mihudiño,
Pó-la banda de Laiño,
Pó-lo banda de Lestrobe.
- _________
- (I) As virtudes verdadeiramente evanxelicas d' este cavaleiro, tan amado d' os que ó conoceron, inspiráronme un libro que non tardarey en publicalo con o titulo de Historia de mi abuelo. Nel rindo un tributo d' admiración e amor, á aquel cuya mayor sabiduria, consisteu sempre en facer ó ben á ollos cerrados, e con man cariñosa.
| <<<< | >>>> |