Cancioneiro galego-castelán

En Galifontes, o Wikisource en galego.


Cancioneiro galego-castelán       Pero Gonçalez de Mendoza      
 



PERO GONÇALEZ DE MENDOZA

     Aqui se comiençan las cantigas e desires muy graçiosos é bien fechos que fiso é ordenó
     en su tienpo el honrrado é novle cavallero Pero Gonçales de Mendoça, padre del almirante
     Don Diego Furtado, é primeramente se comiençan las cantigas qu' él fiso por amor é
     loores de una gentil donçella que mucho amava, por amor de la qual dis que mandó
     faser el monesterio de Santa Clara de Guadalfajara do se metyó monja.

     (001)

     Ai sennora, mui comprida
     de bondad' e de proeza!
  3 Pois do mundo é partida
     a vossa mui gran nobreza,
     loando a vossa alteza,
  6 a qual servo mui de grado,
     morrerei desamparado
     con pesar e con tristeza.
  9 Quando eu o lugar vejo
     onde vivedes, sennora,
     con pesar e con desejo
 12 e con gran mazela chora
     o meu coraçon, [e] adora
     a orden du vos morades.
 15 Pero me desamparades
     por vosso morrei agora.

     (002)

     Por Deus, sennora, [e] non me matedes!
     que en minna morte non gannaredes.
  3 Mui sen enfinta e mui sen desden
     vos amei sempre mais que a outra ren,
     e se me matades por vos querer ben,
  6 a quen vos desama, que lle faredes?
     Serví-vos sempre a guis de leal,
     por vos sofrendo cuitas e gran mal;
  9 vos non sejades tan descomunal,
     pois a mi en vosso poder teedes.
     Quando alongado de vos eu sejo,
 12 matar-me quere o vosso desejo;
     e des i moiro por vos, [meu] espejo,
     [a]tan adonada me parecedes!
 15 Quando aa fala vos me chamastes,
     de todo engano me segurastes.
     Teede, sennora, o que jurastes,
 18 se non, de mi gran pecado av[e]redes.

     MACIAS O NAMORADO

     (003)

     Cantiga de Macias para su amiga.

     Cativo! de mia tristura
     ja todos prenden espanto
  3 e preguntan que ventura
     é que m' atormenta tanto
     que non sei no mundo amigo
  6 a quen mais de meu quebranto
     diga d' esto que vos digo:
     Quen ben see, nunca devia
  9 al pensar, que faz folia.
     Cuidei sobir en alteza
     por cobrar mayor estado,
 12 e caí en tal pobreza
     que moiro desamparado.
     Con pesar e con desejo
 15 ben vos direi, mal-fadado,
     o que ouço ben e vejo:
     Cando o louco cree mais alto
 18 sobir, prende mayor salto.
     Pero que provei sandece,
     por que me dev' a pesar,
 21 minna loucura assi crece
     que moiro por én trobar.
     Pero mais non averei
 24 se non ver e desejar,
     e por én assi direi:
     Quen en carcer sol viver,
 27 en carcer deseja morrer.
     Minna ventura en demanda
     me poso atan dultada,
 30 que meu coraçon me manda
     que seja sempre negada.
     Pero mais non saberán
 33 de minna coita lazerada,
     e por én assi dirán:
     Can ravioso é cousa brava,
 36 de seu sennor sei que trava.

     (004)

     Cantiga de Macias para su amiga.

     Ai sennora, en quen fiança
     ei por certo sen dultança,
  3 tu non ajas por vengança
     mia tristura.
     Non por meu merecimento
  6 que a ti o manda,
     mas por ta mercee comprida
     doe-te do perdimento
  9 en que anda
     mia ventura e mia vida.
     Faz que non seja perdida
 12 en ti minna esperança,
     e tu farás boa estança
     e mesura.
 15 Non sei lugar atan forte
     que me defenda
     de la ta mui gran beldade.
 18 En ti tenno eu a morte
     sen contenda,
     se me non val ta bondade.
 21 E por que esto é verdade,
     ai Amor! en renembrança
     en meu cor tenno ta lança
 24 d' amargura.
     Aquesta lança sen falla,
     ai coitado!
 27 non me a deron do muro,
     nen a prix eu en batalla,
     mal-pecado!
 30 mas viindo a teu seguro,
     Amor falso e perjuro,
     me ferío, e sen tardança;
 33 e foi tal a mia andança
     sen ventura.
     A ti adoro agora,
 36 e todavia
     de puro leal talente.
     Nembre-te de mi, sennora,
 39 por cortesia,
     e sempre te venna en mente,
     e non leixes teu servente
 42 perder[-se] por olvidança,
     pois que toda mia nembrança
     é ta figura.

     (005)

     Esta cantiga fiso Maçias contra el Amor, enpero algunos trobadores disen que la
     fiso contra el Rrey don Pedro.

     Amor cruel e brioso,
     mal aja a ta alteza,
  3 pois non fazes igualeza,
     seendo tal poderoso.
     Abaixou-me mia ventura
  6 non por meu merecimento,
     e por ende a ventura
     poso-me en gran tormento.
  9 Amor, por teu falimento
     e por la ta gran crueza
     meu coraçon con tristeza
 12 é posto en pensamento.
     Rei es tu sobre los reis,
     coroado emperador;
 15 du te praze van tas leis,
     todos án de ti pavor.
     E pois es [a]tal sennor,
 18 non fazes comunaleza;
     se entendes que é proeza,
     non soo ende julgador.
 21 So la ta cruel espada
     todo om' é en omildança,
     toda dona mesurada
 24 en ti deve aver fiança.
     Con la ta briosa lança
     enxalças toda vileza
 27 e abaixas a nobreza
     de quen en ti ouvo fiança.
     Ves, Amor, por que o digo:
 30 Sei que es cruel e forte,
     adversario ou eemigo,
     desamador de ta corte.
 33 Ao vil deitas en tal sorte
     que por prez lle dás vileza;
     quen te serve en gentileza,
 36 por galardon lle dás morte.

     (006)

     Esta cantiga fiso é ordenó el dicho Maçias, quexandose de
     sos travajos.

     Provei de buscar mesura
     u mesura non falece,
  3 e por mengua de ventura
     ouveron-me o a sandece.
     Por ende direi des i,
  6 con cuidado que me crece,
     un trebello, e diz assi:
     Anda meu coraçon
  9 mui trist', e con razon.
     Meus ollos tal fermosura
     foron ver por que perece
 12 meu coraçon con tristura,
     e Amor non me guarece
     nen me pon [a]tal consello
 15 por que eu prenda ledece.
     Por én digo este trebello:
     Ben pode Deus fazer
 18 tras gran pesar prazer.
     Estes trebellos cantei
     con coita desd' aquel dia
 21 que mesura demandei
     e eu vi que falecia.
     Mesura morrei chamando
 24 e dizendo a gran porfia
     tal trebello sospirando:
     Meus ollos morte son
 27 de vos, meu coraçon.
     Pois mesura non achei
     u falecer non soía,
 30 mesura log' olvidei
     e canto prazer avia.
     Con pesar que tenno migo
 33 e tristeza todavia
     aqueste trebello digo:
     Bon Deus, a mi faz ver
 36 por gran pesar prazer.

     (007)

     Dezir Maçias.

     Pois me faleceu ventura
     en o tempo de prazer,
  3 non espero aver folgura
     mas por sempre entristecer.
     Turmentado e con tristura
  6 chamarei ora por mi:
     Deus meus, eli, eli,
     eli lama sabac thani.
  9 Quen mias cuitas entendesse
     e meu pesar e quebranto,
     e de mi s'adolecesse,
 12 comigo faria pranto;
     quanto mais se ben soubesse
     o gran ben que eu perdí:
 15 Deus meus, eli, eli,
     eli lama sabac thani.

     (008)

     Pois prazer non posso aver
     a meu querer e de grado,
  3 mais val morrer que non ver
     meu ben perder, oh coitado!

     EL ARÇIDIANO DE TORO

     (009)

     Cantiga del Arçydiano de Toro.


     Por Deus! mesura,
     ai, mui gentil criatura!
  3 Doe-te da mia vida
     que passo mui desmaida
     pensando en ta figura.
  6 Desd' aquel dia,
     sennora, en que te vi,
     e que fui preso por ti,
  9 ja mais non ouve alegria.
     Doe-te de mi
     por la ta gran cortesia;
 12 non me leixes todavia
     viver en tal amargura.
     Por ta sembrança
 15 á-me conquiso tristeza,
     e vivo en tal escureza,
     que de ben non ei fiança.
 18 Farias proeza
     se tu desses alegrança
     a mi que sol en esperança
 21 vivo de longa tristura.
     Atan cuitado
     soo e assi peresco
 24 que non soo ja nen paresco
     quen soía, mal-pecado!
     Pero [a]gradesco
 27 a Deus por que o teu cuidado
     me trax tan aficado
     que de outra ren non ei cura.
 30 [A]tan peleja
     o meu coraçon sobejo
     que a mia morte desejo
 33 e de mi non sei que seja;
     nen sei consejo
     ao mal que me guerreia,
 36 que de pesares m' acarreia,
     que me nunca dan folgura.

     (010)

     Esta cantiga es del dicho Arçidiano de Toro.

  
     O mui forte pensamento
     que pensa meu coraçon,
  3 muda a mia entençon
     entender meu falimento;
     que vejo apartamento
  6 apartado do que ei.
     Desejo e desejarei,
     desejando acorrimento,
  9 Acorrimento e mesura
     mesurada, se quisesse
     ser ventura e partisse
 12 de mi aquesta tristura,
     e ouvesse de mi cura
     e curasse do que ei
 15 Desejo e desejarei
     desejando aver folgura,
     Folgura que ja perece,
 18 que perecer non devia,
     sabendo a quen servia
     e por ben servir me crece.
 21 Partimento de lidece
     con gran coita do que ei,
     desejo e desejarei,
 24 desejando me falece.

     (011)

     Esta cantiga fiso é ordenó el dicho Arçidiano de Toro á su sseñora.


     De quen cuido e cuidei
     aver ben se cobraria
  3 prazer do que desejei
     sol un dia.
     Sol un dia de cuidar
  6 meu coraçon non se parte,
     desejando o lugar
     u non posso aver parte,
  9 por que soo en outra parte
     apartado de quen sei.
     En aquesto cuidarei
 12 Se veria.
     Se veria minna cuita
     en algun tempo partida,
 15 onde d' ela sofro muita
     ja en aquesta partida,
     pensando en minna partida,
 18 cando será ou du ei
     meu cor, eu non direi
     quen seria.
 21 Quen seria que sobejo
     meu coraçon atormenta,
     e o corpo con desejo
 24 sofrio e sofre tormenta.
     Cando eu fui en tormenta
     de amor, nunca cessei
 27 de loar a quen loei
     todavia.

     (012)

     Esta cantiga fiso é ordenó el dicho Arçidiano de Toro al tiempo de su fynamiento.


     A Deus, Amor, a Deus, el Rei,
     que eu ben serví;
  3 a Deus, la Reinna a quen loei
     e obedecí.
     Ja mais de mi non oirán
  6 Amor loar,
     nen amadores me verán
     muller amar.
  9 A Deus, donas de bon lugar,
     que eu quero morir;
     de vos me venno despedir
 12 pois qu' é assí.
     A Deus, donzelas fermosas,
     que tempo é
 15 de me partir d' estas cousas
     por boa fé;
     ca vejo parecer por que
 18 faço razon,
     de nunca meu coraçon
     partir de mi.
 21 A Deus, cantos ben amaron
     e amarán,
     a Deus, cantos ben falaron
 24 e falarán;
     a Deus, cantos ben servirán
     de bon talen;
 27 que eu non quero servir ninguen
     por canto vi.
     A Deus, amigos sennores
 30 que muito amei;
     a Deus, os trobadores
     con quen trobei;
 33 que ja non digo nen direi
     nen mal nen ben;
     que outro caminno me conven
 36 tomar d' aqui.
     A Deus, mundo enganador,
     que eu ja me vou
 39 para Deus, nosso Sennor,
     que me chamou;
     e ir-me-ei u m' el mandou
 42 sen mais tardar,
     que non me conven morar
     ja mais en ti.

     (013)

     Des[f]echa desta cantiga del dicho Arçidiano.


     Ora me conven este mundo leixar
     pois que sofro coitas e mui[to pesar].
  3 Aa mais fermosa de quantas eu vi
     amei-a mui forte por gran mal de mi,
     e non sei por que faleceu-me assi.
  6 Mui pouco de tempo durou meu prazer
     e maldito seja quen me o fez perder!
     Ai, a mia sennora de bon parecer!
  9 Con la vossa graça me vou desterrar.

     (014)

     Este testamento fiso é ordenó el dicho Arçidiano de Toro, ante que fynase.


     Pois que me vejo a morte chegado,
     meus boos amigos, en esta sazon,
  3 por tanto eu faço, se Deus me perdon,
     o meu testamento assi ordenado;
     e seja a serviço e onra de Deus,
  6 Padre e Sennor, e dos Santos seus:
     E primeiramente renego do pecado.
     Eu mando logo a nosso Sennor
  9 aquesta minna alma cando se partir'
     d' esta maa carne con que de servir
     usei eu sempre mui ben pecador;
 12 e des i rogo a Santa Maria
     que ela que seja de not' e de dia
     a seu bon fillo por mi rogador.
 15 Mando a minna carne cativa, cuitada
     dar aa terra onde se despenda,
     por que i faça algûa emenda
 18 do tempo que fui a Deus mui errada;
     e a el demandando mui de coraçon
     que nunca seja por esta razon
 21 en o inferno minn' alma lançada.
     Pois que tan caramente a comprou,
     como sabedes todos os cristâos,
 24 por ende a ponno en as sas mâos
     que a defenda, pois que a i criou,
     do feo pecado, eemigo mortal,
 27 que a non lance no fogo infernal.
     Meu bon sennor, por esso cha dou.
     O meu coraçon mui leal outrossi,
 30 mando, amigos, se veja prazer,
     aa mui linda e de gran poder,
     minna sennora que por meu mal vi.
 33 Pois que en a vida, amigos, foi seu,
     seja en a morte, assi mando eu,
     pois qu' esta morte d' ela recebi.
 36 Mando o meu mui lindo cantar
     a Pedro de Valcacer, o bon meu primo,
     e aquesta manda, segun que afirmo,
 39 mando que vala en todo lugar.
     E mando a minna gran sabrosia
     aos sensabores que son gente fria,
 42 que al non lles devo con razon mandar.
     Mando des i o meu ardimento
     todo a Rui Lopes, aquel de Aguilar,
 45 que o non possan ja mais embargar
     nunca depois de meu finamento;
     e meu cavalgar mando certamente
 48 a Diego Flores, outro meu parente;
     en esto non aja outro mudamento.
     Mando meus ollos con toda sa vista
 51 a un judeu cego de Valladolide;
     e mando a Gil Peires, el de Ataide,
     as minnas pernas sen outra conquista;
 54 e mando a minna muita louçainna
     [a] Alfonso Gonçales, mayordomo da Reinna,
     por que se calce mellor e se vista.
 57 A minna boa arte de lindo trobar
     mando a Lope de Porto Carreiro,
     meu boo amigo, leal, verdadeiro,
 60 por que sab[e]rá d' ela mui ben usar.
     E meus cabelos mando todavia
     a meu amigo Joan Sanches Mexia,
 63 que eu non los posso mellor empregar.
     Mando aos porteiros del mui alto Rei
     a minna vengonça para demandar,
 66 e mando eu logo sen mais de tardar
     a mui gran lidece, que eu sempre ei,
     a Diego d' Oviedo, seu camareiro,
 69 con que seja ledo e mui prazenteiro,
     por que me sempre d' el muito paguei.
     Con todo esto que ei acordado
 72 mando meu talle dar a Joan Dora[n]tes,
     por que o corpo, segun que de antes,
     o traga ligeiro e ben riçado;
 75 e mando os pes que ei ociosos
     por que os seus son ja tan gotosos,
     que ja non os pode mudar o cuitado.
 78 As minnas mâos leixo sen contenda
     a Pero Suares, o bon saltador,
     que as el traga por lo meu amor,
 81 por que con elas mui ben se defenda.
     Que ja eu moiro: Agora catade,
     os meus amigos, por dizer verdade,
 84 e des oge mais quen pode entender:
     Pero algûas cousas de aqui non van,
     mando as dar a quen son ligados,
 87 por que un dia sequer os cuitados
     ajan e agora do que mester án;
     e de outras algûas se non me nembraren,
 90 des que eu morrei, os que as acharen
     den-las se quiseren du mais comprirán.
     E seja ben certa a que me matou
 93 que fezo crueza e mui gran pecado,
     o cal todavia lle será contado
     des que souberen ben como passou;
 96 ca eu foi morto a gran senrazon,
     e dirán-lle todos que fez traiçon
     matar a un ome que nunca lle errou.
 99 Non lle errei, segun que entendo,
     pero que me faz a morte chegar,
     se non por que [eu] a quero amar,
102 por que agora a morte atendo.
     E pois que moiro por aqueste feito
     tan sen razon e tan sen dereito,
105 d' oi mais minna alma, Deus, te comendo.
     Leixo d' estas mandas por meus compridores
     a Gonçalo Rodrigues, aquel de Sousa,
108 e a Fernan Rodrigues, por que toda cousa
     que ajan de aver alguns pecadores,
     des que eu morrei lles seja outorgada
111 a cada qual d' eles segun foi mandada,
     todo por mâos de aquestes tutores.

     PEDRO DE VALCARCEL

     (015)

     Dezir de Pedro de Valcarcel.


     Se dos ollos vejo
     que[n] me fai nemiga,
  3 conven que lle diga
     meu desejo.
     Aventurar-m' ei
  6 en algûa ora,
     e irei u sei
     que ela mora,
  9 e direi: Sennora,
     a vossa beldade
     me faz por verdade
 12 mal sobejo.
     E des que ll' eu dixer'
     todo [o] meu mal,
 15 mate-me se quer,
     que non m' én cal;
     que a mi mais me val
 18 morrer ajuntado
     que vever penado
     alen Tejo.
 21 E por aventura
     enojar-se-á
     de aquesta tristura
 24 que a mi dá,
     ou me tomará
     por seu servidor;
 27 e se assi for',
     ben preitejo.

     GARCI FERRANDES, DE GERENA

     Aqui se comiençan las cantigas e desires que fiso é ordenó en su tienpo
     Garci Ferrandes de Jerena, el qual por sus pecados é grand desaventura enamorose de
     una juglara que avia sido mora, pensando que ella tenia mucho tesoro é otro sy
     porque era muger vistosa, pediola por muger al Rey, é diogela; pero despues
     falló que non tenia nada.

     (016)

     Esta cantiga fiso el dicho Garci Ferrandes quexando se de la privança que perdió del Rrey é por
     el engaño del casamiento de su muger.

     Por leal servir, cuitado!
     eu sempre servirei,
  3 soo conquisto a salva fé
     e aa morte condenado.
     De cuidado
  6 ja me non conven partir,
     pois que non posso encobrir
     minnas coitas, mal-pecado!
  9 Por ende non ousaria
     minna coita eu dezer,
     que ela á tan gran poder
 12 que me o defenderia.
     Gran folia
     me será certo sen par
 15 en cuidar contra cuidar;
     por gran mal de mi seria.
     Du cuidei enriquintar
 18 fui, cuitado! empobrecer;
     vivo e desejo morrer.
     Inda non ouso falar
 21 nen pensar
     en trocar [lo mal por ben]
     pois que non posso por én
 24 minna gran cuita olvidar.
     O mui alto sen por-que
     mostrou-me por sí contenda;
 27 atal ei minna vivenda
     que non sei dizer cal é;
     ca pensei
 30 en trocar como leal,
     atendendo por ben mal;
     minnas cuitas non direi.

     (017)

     Esta cantiga fiso el dicho Garci Ferrandes despues de la batalla de Aljubarrota por
     la entençion d' aquel su feo é mal casamiento.

     Por ûa floresta estranna
     indo trist' e mui pensoso,
  3 oí un grito pavoroso,
     voz aguda con gran sanna.
     "Montanna,"
  6 ia esta voz dizendo,
     "ora a Deus te encomendo,
     que non curo mais de Espanna."
  9 De la voz fui espantado
     e mirei con gran pavor,
     e vi que era o Amor
 12 que se chamava cuitado.
     De grado
     o seu pranto fazia:
 15 segund' entendí, dezia:
     "Alto prez vejo abaixado."
     Des que vi que se queixava,
 18 por saber de sa querela,
     preguntei a ûa donzela
     que por la floresta andava;
 21 falava:
     "Ai donzela sen prazer!
     a mi praza-vos dizer
 24 por que Amor tan triste estava?"
     "Amigo, saber devedes
     que Amor vive en mazela
 27 e se vai ja de Castela,
     e nunca, mentre vivedes,
     sab[e]redes
 30 onde faze sa morada,
     por ûa que foi loada,
     de quen ja posfaçaredes.

     (018)

     Esta cantiga fiso el dicho Garçi Ferrandes por manera de desfecha de la otra.

     De la montanna, montanna,
     de la montanna partia
  3 o Amor e sa companna,
     maldizendo todavia
     a bondad' e cortesia.
  6 De la montanna partia
     o Amor e sa companna.
     De la montanna espaçosa
  9 ao partir de aquesta gente,
     ûa que chamavan rosa
     maldizendo de talente.
 12 Tal nomear non ousaria.
     De la montanna partia
     o Amor e sa companna.
 15 Vi fazer esquivo pranto
     e guayas mui dolorosas,
     con dolor fillar quebranto
 18 aas donzelas cuitosas,
     dizendo: "Que negro dia!"
     De la montanna partia
 21 o Amor e sa companna.
     Dolorosas vozes davan
     as que de aqui partian;
 24 ûas donzelas choravan,
     outras gran pranto fazian,
     chamando: Que negra via!
 27 De la montanna partia
     o Amor e sa companna.

     (019)

     Esta cantiga fiso el dicho Garci Ferrandes contemplando el quexo de su casamiento
     con un rruyseñor por figuras é de commo el ruyseñor le rrespondia por
     la manera que aqui oyrés.

     "Rousinol, vejo-te queixoso;
     rogo-te por cortesia
  3 que me digas todavia
     por que sofres este enojo:
     Teu cantar mui saboroso
  6 que tu soías dizer,
     ora foi-te falecer
     du compria ser brioso?"
  9 - "Eu non devo ser culpado,
     sennor, por esta razon:
     sempre foi minna entençon
 12 de servir Amor de grado.
     Ailas! que farei, cuitado!
     pois non posso aqui viver?
 15 Mais me valria morrer
     que vever mal desonrado."
     "Rousinol, vos non seredes
 18 por aquesto mui cortes,
     en vos partir d' esta vez
     de donde vever soedes;
 21 mayormente que avedes
     ospedes enamorados
     que queren ser ensennados
 24 de vos que de amor sabedes."

     (020)

     Esta cantiga fiso el dicho Garci Ferrandes en loores de Dios quando se
     fiso hermitaño.

     A vos, gran perdoador,
     faço promessa en verdade
  3 de manteer castidade
     mentre que eu vivo for',
     [e] de non servir Amor
  6 nen estar mais en sa corte,
     nembrando-me de la morte
     de vos, Jesu Salvador.
  9 Salvador, que vos salvastes
     o mundo de perdiçon,
     e depois de la paixon
 12 os infernos quebrantastes;
     Sennor, pois que vos passastes
     por penas cruelmente,
 15 quero ser vosso servente,
     pois a todos perdoastes.
     Perdoai, Sennor, a mi,
 18 Rei de los reis [o] mayor,
     e mui alto fazedor,
     de canto vos mal serví,
 21 que eu en todos caí,
     en os pecados mortaes.
     Por én quero que sabiáes
 24 en como me arrepentí.

     (021)

     Esta cantiga fiso el dicho Garçi Ferrandos despediendo se del mundo, é
     puso se beato en una hermita cabo Jerena.

     Quen por Deus se empobrece
     en este mundo que vive,
  3 e despois lo leal sirve,
     enriquece.
     Enriquece de riqueza,
  6 qu' é para sempre duravel,
     mui infinito, estavel
     e mui quito d' escureza
  9 o sennor de la grandeza,
     e mui gran perdoador,
     que a neun seu servidor
 12 non falece.
     Non falece neun dia,
     qu' é firme sen mudamento.
 15 Quen lle dá igualamento,
     ai amigos! faz folia.
     Que o sennor de la grandia,
 18 nunca ouvo par nen av[e]rá,
     e quen lo contradirá,
     ensandece.
 21 Ensandece e é mui louco.
     Quen de tal loucura enfinge
     mal se veste, mal se cinge
 24 e moire de pouco en pouco.
     Eu, amigos, non lo troco
     por outro santo nen santa,
 27 pois que todo o mundo spanta
     sa grandece.

     (022)

     Esta cantiga fiso é ordenó el dicho Garçi Ferrandes de Jerena
     con grand quebranto é con amargura de su coraçon, por quanto despues que
     partió de Malaga se fué á Granada con su muger é con sus
     fijos é se tornó moro é rrenegó la fé de Jesu Cristo é dix[o] mucho mal
     d' ella, é estando en Granada, enamoróse de una hermana de su muger é seguióla
     tanto que la ovo é usó con ella é fiso entonce esta cantiga que se sygue.

     Conven-me viver
     trist' e mui penado,
  3 pois desamparado
     vivo todavia.
     Por ben que serví
  6 a ûa flor d' altura,
     a morte des i
     vejo sen mesura.
  9 Por én digo assí:
     Pois non ei ventura,
     quero ir morrer
 12 atan alongado
     de la que, cuitado!
     mercee atendia.
 15 Se de ta verdade,
     Amor, te nembrares,
     farás gran bondade
 18 se non me matares.
     Ave piadade,
     non me desampares,
 21 pois en teu poder
     vivo encarcerado,
     e servo endoado
 24 esta sennora mía.
     O meu coraçon
     mui graves cuidados
 27 á toda sazon,
     que por ti son dados
     por esta razon:
 30 Os enamorados
     non me querrán ver
     por lo meu pecado;
 33 pois, Amor, de grado
     dá-me alegria.

     (023)

     Esta escritura fiso é ordenó el dicho Garçi Ferrandes de Jerena á
     manera de cantiga commo que la cantava por sy Fernan Rrodrygues que degollaron en Segovia.

     Muito tenno que gradecer
     a Deus, pois m' assi quer levar
  3 d' este mundo, sen mais pesar
     nen mayores coitas sofrer,
     que o pouco que eu veví,
  6 penas e coitas [eu] sofrí
     que espanto ei de o dezer.
     Quantos a mi quiseron mal
  9 en este mundo a senrazon,
     todos en mi de coraçon
     fillaron vengança mortal;
 12 e os que me quiseron ben,
     de mi nunca curou ninguen.
     Veredes que ventura tal!
 15 Assi cuitado eu morrerei;
     pero todos deven creer
     que eu non queiro mais viver,
 18 nen mais coitas non averei.
     E pois me leixaron de pran
     cruel pesar e grand' afan,
 21 assi morrendo veverei.
     Deus que sabe toda verdade
     quera de mi mercee aver;
 24 pois o corpo se vai perder,
     aja da alma piedade.
     Pois non val verdad[e] nen fé,
 27 senon o que Deus ten por ben,
     todo o al é vaidade.

     ALFONSO ALVARES, DE VILLASANDINO

     Aqui se comiençan las cantigas muy escandidas é graçiosamente asonadas, las preguntas é rrespuestas
     sotiles é bien ordenadas, é los desires muy limados é bien fechos, é de infinitas invençiones que
     fiso é ordenó en su tienpo el muy sabio é discreto varón, é muy singular componedor en esta muy graçiosa arte de
     la poetria é gaya çiençia, Alfonso Alvares de Villa Sandino, el qual por graçia infusa que Dios en él puso, fué
     esmalte é lus é espejo é corona é monarca de todos los poetas é trovadores que fasta oy fueron en toda España.

     (024)

     A novela esperança
     en que é meu coraçon,
  3 me faze cobrar folgança
     e perder tribulaçon.
     Ei trocado mia ventura
  6 como vos ora direi:
     Perdí pesar por folgura
     e mal por ben que cobrei.
  9 Fortuna por aboança;
     meus troques [a]taes son:
     Leixo perda por gaança,
 12 vil tormento por perdon.
     Pois troquei de tal figura,
     sempre ledo andarei,
 15 loando sa grand' altura
     del mui enxalçado rei,
     En que á muita omildança
 18 e orgullo con razon;
     gran cordura sen dultança
     segue en toda sazon.
 21 Ja de al non tenno cura,
     meus amigos, pois achei
     Rei comprido de mesura,
 24 a quen sempre servirei.
     Con mui pura lealtança
     e fermosa entençon
 27 loarei gentil sembrança,
     adorando o seu pendon.

     (025)

     Esta cantiga fiso Alfonso Alvares, por rruego del conde Don Pedro Niño por amor é
     loores de Doña Beatris, su muger.

     A que sempre obedecí
     e obedesco todavia,
  3 mal-pecado! sol un dia
     non se lle nembra de mi.
     Perdí
  6 [o] meu tempo en servir
     aa que me faz vevir
     cuidoso des que a vi.
  9 Eu a vi por [lo] meu mal
     pois me trage conquistado
     e de mi non á cuidado
 12 neun tempo, nen me val.
     Leal
     lle fui sempre, e non sei
 15 cal é a razon por que
     me dá morte desigual.
     E pois que non á mazela
 18 de minna cuitada morte,
     se ousasse, en toda corte
     diria minna querela.
 21 Mais d' ela
     ei pavor, que á poder
     tal que non ouso dizer
 24 se é dona nen donzela.

     (026)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino, por amor e loores de la
     dicha Doña Juana de Sossa, en manera de requesta que ovo con un ruyseñor.

     Entre Doiro e Minno estando
     ben presso de Salvaterra,
  3 fui fillar comigo guerra
     un rousinol, que cantando
     estava de amor, e cando
  6 vio que triste seía,
     dixo: "Amigo, en gran folia
     te vejo estar cuidando.
  9 "Vejo-te morrer cuidoso,
     e non podes vever muito
     noite e dia dando luito
 12 a teu coraçon pensoso;
     e será mui perdidoso
     o Amor en te perder;
 15 por én te mando dizer
     que non sejas tan queixoso.
     "Eu sei ben sen falimento
 18 ta morte e ta soedade;
     andas por saber verdade
     de teu alto pensamento,
 21 e trages maginamento,
     cuidado que tu feziste
     ûa gran dona ser triste
 24 por teu fol departimento.
     "D' esto non ajas pavor,
     que quen d' amor se cinge,
 27 por moitas vezes se finge
     que lle faz fazer temor;
     e tu sei ben sabidor
 30 que av[e]rás d' ela bon grado,
     se fores leal provado
     en loar seu gran valor."
 33 Respondí-lle con gran sanna:
     "Rousinol, se Deus te ajude,
     vai-te ora con saude
 36 parlar por essa montanna;
     que aquesta cuita tamanna
     é meu prazer e folgura,
 39 nembrando-me a fermosura
     de minna sennora estranna.
     [D'] Amor sempre ouve mal,
 42 e de ti, seu messageiro,
     sempre te achei parleiro,
     mentidor descomunal.
 45 Non te posso dizer al,
     mas conven de obedecer
     a de nobre parecer
 48 que no mundo muito val."

     (027)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares, muy sotilmente ordenada,
     por amor é loores de la dicha Doña Juana de Sossa.

     Pois me non val
     servir nen al,
  3 boa sennor,
     sofrendo mal
     morrei leal,
  6 ai pecador!
     Atal foi minna ventura
     que depois que vos non vi,
  9 todo ben, toda folgura
     e todo prazer perdí.
     Enton creí
 12 e entendí
     o grand' error
     en que caí
 15 por mal de mi,
     fol servidor.
     Nunca eu pensei que av[e]ria
 18 tanto mal sol por dizer
     que Amor non forçaria
     a neun con seu poder.
 21 Por tal fazer
     foi-me prender
     en tal teor
 24 que sen prazer
     me faz morrer
     a gran dolor.
 27 Assi vivo encarcerado
     en prizon cruel sen par,
     e non sei por meu pecado
 30 quen me possa amparar.
     Pois sen dultar
     me quer matar
 33 o vosso amor,
     quero curar
     de vos loar
 36 u quer que for'.
     E pois non se escusa a morte,
     quero eu por boa fé
 39 segun quiso minna sorte
     loar sempre a quen loei;
     e loarei,
 42 e des i serei
     encobridor,
     que non direi
 45 a quen ben sei
     que ten meu cor.


     (028)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino, por amor é
     loores de una su señora que desian.....

     Des que de vos me partí,
     lume d' estes ollos meus,
  3 por la fé que devo a Deus,
     ja mais prazer nunca vi.
     Tan graves cuitas sofrí,
  6 sofr' e atendo sofrer,
     que pois non vos posso ver
     non sei que seja de mi.
  9 Choran con gran soedade
     estes meus ollos cativos;
     mortos son, pero andan vivos,
 12 manteendo lealdade.
     Sennora, gran crueldade
     faredes en olvidar
 15 a quen non lle praz mirar
     se non vossa gran beldade.
     Meus ollos andan mirando
 18 noite e dia a todas partes,
     buscando por muitas artes
     como non moira penando
 21 Mais meu coraçon pensando
     non lles quere dar prazer;
     por vos sempre obedecer
 24 eles non cessan chorando.

     (029)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino, por amor e loores de la dicha Doña Juana de Sossa, é por que gela mandó faser el dicho señor Rey Don Enrryque un dia que andava ella por el naranjal del Alcáçar con otras dueñas e donçellas.

     Ben aja minna ventura
     que perdeu escuridade
  3 e me demostrou beldade
     tan acabada e pura!
     Por un laranjal andando
  6 vi estar donas e donzelas,
     todas de amor falando;
     mas a mais fermosa d' elas
  9 vi poderosa en cordura,
     briosa en onestade.
     Mui gran tempo á, en verdade,
 12 que non vi tal fermosura.
     Algûas das que andavan
     en a orta trebellando,
 15 entendí que posfaçavan
     de mi que estava mirando
     a mui linda criatura,
 18 deleitosa claridade,
     d' aquela que con bondade
     vence a todas de apostura.
 21 Des que vi que entendian
     minna gran coita sobeja,
     e que todas se enfengian
 24 contra mi con grand' enveja,
     non quis d' elas aver cura
     por fogir de fealdade,
 27 e fui ver con omildade
     mui garrida catadura.
     Por me partir de conquista
 30 fui-me achegando du estava
     a mui amorosa vista,
     e vi que triste andava.
 33 Respondeu-me con mesura
     que avia gran piedade
     de mi que por lealdade
 36 sofria tal amargura.
     Eu fui logo conquistado,
     se Deus me ponna consello,
 39 e non vejo por meu grado
     outra luz nen outro espello
     se non sa gentil figura,
 42 sen neûa crueldade,
     que de mia gran soidade
     muitas vezes é folgura.

     (030)

     Ai meus ollos, que quisistes
     ir tal fermosura ver,
  3 por quen chorades tristes,
     longe de bon parecer?
     Heu, cuitado e sen prazer!
  6 que vejo meu coraçon
     en forte tribulaçon
     e non lle posso acorrer.
  9 Assi morrei sen ben aver
     por non dizer
     minna entençon.
 12 Fostes ver seu sennorio
     da que muito pod' e val.
     Ollos tristes, vosso brio
 15 faz sofrer coita mortal
     a meu coraçon leal
     que ja mais non atende ben
 18 por vos ir mirar a quen
     non sabe ren de meu mal.
     Pois minna coita é tal,
 21 o ben me fal,
     morrei por én.
     Certo é que morte sento,
 24 ollos, por vosso mirar,
     e non ei consolamento
     se non ver e desejar
 27 .................
     nen mostrar mia gran door.
     Mais me praz morrer meu cor
 30 que non fazer neun pesar
     a quen me pode alegrar
     por eu loar
 33 seu gran valor.
     Ollos, pois que vos mirastes
     donzela de gran beldade,
 36 a mi, cativo, deitastes
     en prizon sen piedade.
     Moiro chamando bondade
 39 e mais mesura outrossi
     atá ques nembre de mi
     a mui gentil sen crueldade.
 42 Ollos, a esta mirade,
     que por verdade
     mellor non vi.

     (031)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino á la dicha Doña Juana de Ssosa, é disen que le dixo el Rey don Enrrique el Viejo que pues le avya dicho á ella en esta cantyga "acabada fermosura", que ya non fallaria mas loores que deçir della.

     Acabada fermosura,
     esmerado sennorio,
  3 gentileza e alto brio
     me foi demostrar ventura.
     Dona de nobre figura,
  6 estremada en seu falar,
     esta quis Deus estremar
     e comprir de gran cordura.
  9 Panos de grand' onestade
     aquesta sennor vestia,
     orlados en cortesia,
 12 aforrados en bondade.
     Brosladuras de beldade
     non avian outra lavor,
 15 senon canto Deus e Amor
     obraron con lealdade.
     Na cidade poderosa
 18 onde Seneca fui nado,
     en un jardin muito onrado
     vi primeiro aquesta rosa,
 21 tan onesta e tan graciosa
     que vos non posso dizer
     de seu lindo parecer
 24 sa vista nobr' e amorosa.
     Deus, que ben aventurado
     seria quen sempre ouvesse
 27 tal sennor que obedecesse
     sendo igual en seu estado!
     Mas non soo eu, mal-pecado!
 30 Pero, guardando seu ben,
     dona que tal poder ten
     loarei sempre de grado.

     (032)

     Esta cantiga fyso el dicho Alfonso Alvares, por amor é loores de la dicha Doña Juana.

     As donzelas den-lle onor
     a esta noble flor de lis,
  3 e damas d' este pais
     loen seu prez e loor.
     Sen pavor
  6 seu servidor
     quero ser leal provado.
     Ben me praz e soo pagado
  9 en la servir por sennor.
     Sempre serei en seu mandado
     da plus bela que ja mai
 12 vi, nen ulla altra non sai
     de tal doaire acabado.
     Esforçado
 15 en tal estado
     viv[e]rei, pois tal poder ten
     o Amor que me manten
 18 ledo e triste sen meu grado.
     O seu nome delicado
     d' aquesta rosa novela
 21 corteis, plasenter' e bela
     me faz viver consolado.
     Apartado,
 24 namorado
     andarei servendo aquesta
     rosa de gentil floresta
 27 e flor de mui lindo prado.
     Como servo omildoso
     en sa merced yeu morré
 30 da que ten pres tod mo sen
     con seu viso mui gracioso.
     Mui pensoso
 33 e desejoso
     andarei ata que veja
     a mui nobre a quen deseja
 36 o meu coraçon cuidoso.
     Fiida.
     Poderoso
 39 Amor brioso!
     Non querrás que tanto seja
     minna gran cuita sobeja
 42 por que[n] eu nomear non ouso.

     (033)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares de Villasandino, por amor é loores de la dicha Doña Juana de Sossa.

     Crueldad' e trocamento
     con tristeza me conquiso;
  3 pois me leixa quen me priso
     ja non sei amparamento.
     Non á gran tempo passado
  6 que fui presso en seu poder
     de Amor que por seu grado
     me mandou obedecer
  9 dona de mui gran valia,
     acabada en cortesia,
     a quen servo todavia
 12 e serví sen falimento.
     Muitos vi que a servian
     e serven e servirán,
 15 outros vi que maldezian,
     maldizen e maldirán
     a mi por que fui ousado
 18 de loar seu alto estado.
     Mas agora, mal-pecado!
     vejo outro mudamento.
 21 Cuidei ser por lealdade
     de minna sennor ben quiso,
     mas vejo por crueldade
 24 o meu coraçon conquiso.
     Por én maldigo ventura
     e quen obra desmesura,
 27 pois tan linda criatura
     olvidou seu alabamento.
     Pero gran cuita forçada
 30 me faz dizer quanto digo:
     Deus enxalce a muito onrada
     e cofonda o mal amigo!
 33 Esto digo eu por quen
     non deseja o meu ben.
     Pois me mal catan por én
 36 morrei sen merecimento.

     (034)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares por amor e loores de la dicha Doña Juana de Sosa.

     Tempo á que moito afanei,
     minna sennor, por vos servir,
  3 e ja non posso encobrir
     a coita en que eu viv[e]rei.
     Pois mercee non posso achar
  6 en vos, la gentil sen par,
     longe de aqui por vos irei.
     Por vos irei longe de aqui
  9 onde prazer non averei
     nen gasallad', e assi morrei
     loando sempre a quen serví
 12 e servirei u quer que for',
     a vos, fermosa e mellor
     de quantas pude ver nen vi.
 15 Nen vi, de quantas pude ver
     ben sei que non verei igual
     de vos, fermosa mui real,
 18 comprida en [o] parecer;
     que Deus vos fez de tal valor
     que todo o mundo, inda Amor,
 21 vos van sempre obedecer.
     Obedecer sempre vos van
     Amor, ventura e poder.
 24 De quantos non vos poden ver
     ben sei que levan grand' afan.
     Que devo eu, triste, sentir,
 27 pois ora me conven partir
     du meus ollos non vos ver[án]!

     (035)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares en loores del señor Rrey Don Juan, como á manera de peticion, por que le fisiese merçed é ayuda.

     Triste ando de convento
     e non sento
  3 que me possa amparar,
     sofrendo cruel tormento,
     desatento,
  6 e ja non posso falar.
     Gran pesar
     foi en dar...............
  9 tal lugar
     a meu forte falimento.
     Sen errar
 12 quero morar..............
     onde chorar..............
     seja meu consolamento.
 15 Consolamento perece
     e falece,
     que soía ben fazer.
 18 Minna vida entristece
     e padece
     muito mal sen merecer.
 21 Non ei de aver
     neun prazer
     mais tristura por lidece.
 24 Bendizer
     se foi perder,
     e meu saber
 27 tornou-se todo en sandece.
     En sandece, mal-pecado!
     soo tornado,
 30 pois me falece tal ben
     cal avia eu cobrado,
     ai coitado!
 33 Este mal onde me ven?
     Sen desden
     irei a quen
 36 tal poder ten
     de me partir de cuidado;
     e por én...............
 39 tenno por sen
     seguir talen
     do mui alto Rei loado.
 42 Rei loado, en-nobrecido,
     esleido
     en o mundo por mellor,
 45 seja de vos acorrido
     sen olvido,
     ai eu, triste pecador!
 48 que en dolor
     e con tristor
     é meu cor
 51 tormentado e mal ferido.
     Se non for'
     por gran valor
 54 de vos, sennor,
     non entendo ser guarido.

     (036)

     Esta cantiga muy sotyl é famosa fyso el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino por amor é loores de la dicha Doña Juana de Sosa, é por que gela mandó faser el dicho Señor rey Don Enrrique el Viejo, es opinion de otros que la fiso á la Reyna de Navarra.

     Sen falia
     me conquiso
  3 que[n] me priso
     ora un dia
     con seu viso
  6 de mui grande alegria.
     Eu pecador!
     que ben seguro estava
  9 de ja nunca aver
     grave coita d' amores,
     vi un dia resplandor
 12 tan claro que passava
     segun meu entender
     todos los resplandores.
 15 Amadores,
     tal sembrança
     sen dultança
 18 chamaredes flor das flores,
     de gran valia.
     E des que vi
 21 atan linda criatura
     perdí todo meu sen.
     Assi foi conquistado.
 24 Vivo assi
     todo tempo en tristura
     e desejando a quen
 27 non sabe meu cuidado
     tormentado.
     En minna vida
 30 ja perdida
     non será de mi, cuitado,
     aquesta porfia.
 33 Por meu mal
     a fez Deus tan fermosa;
     pois me conven sofrer
 36 gran tempo en Castela
     coita mortal
     e vida temerosa,
 39 por non lle ousar dizer
     minnas coitas a ela.
     Que mazela
 42 tan estranna,
     se en sanna
     for' esta linda estrela!
 45 De mi que seria?
     Ai Deus de amor!
     seja vossa bondade
 48 de lle querer nembrar
     a forte tribulaçon
     que este meu cor
 51 sofre por lealdade,
     non ousando nomear
     seu nome de alegrança:
 54 Esperança
     me faz ledo,
     por que cedo
 57 loarán sa andança
     d' esta sennora mia.

     (037)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares por amor e loores de Doña Maria de Carcamo, mançeba que fue del dicho Rrey Don Enryque.

     Viva sempre enxalçado
     o amor maravilloso
  3 por lo qual sen dulta ouso
     dizer que soo namorado.
     Amor, esforço e ventura
  6 en concordia sen errança
     todos tres con gran mesura
     guarneceron minna lança.
  9 Amor me deu esperança,
     esforço, nobre ousadia;
     ventura que ao mundo guia
 12 me faz amar e amado.
     Des que me vi guarnecido
     de arnes de tal valia,
 15 ome de o mundo nacido
     non ouvo tanta alegria.
     Longe de toda folia
 18 vi ante os ollos meus
     ûa rosa que fiz Deus
     fermosa, de alto estado.
 21 Cando ben mirei seu gesto,
     seu falar e noble riso,
     lindo rostro claro, onesto,
 24 aire, luz de paraiso,
     enton quis [eu e] ela quiso
     que fosse seu servidor.
 27 Esta tenno por sennor;
     de outro ben non ei cuidado.
     Esta sempre servirei
 30 que merece ser servida,
     e ja mais partirei
     minna entençon comprida.
 33 Ora venna morte ou vida,
     non faria outra mudança,
     pois amo con lealtança
 36 e non por fol gasallado.
     Ja todo bon pensamento
     será sempre en aquela
 39 que por seu merecimento
     chaman todos linda estrela.
     Se é dona ou donzela
 42 por mi non será sabido
     atá o mal ser aviido
     e eu ledo e mui pagado.

     (038)

     Esta cantiga disen que fiso el dicho Alfonso Alvares por amor é loores de la Rreyna de Navarra, hermana del Rrey Don Juan.

     Ai, que mal aconsellado
     fustes, coraçon sandeo,
  3 en amar a quen ben creo
     que de vos non á cuidado!
     Por meu mal vossa porfia
  6 foi no mundo començada;
     non cessades noite é dia
     d' estroir vossa morada.
  9 Vosso penso non val nada
     en amar quen vos non pensa;
     non vos vejo outra defensa
 12 se non morte, mal-pecado!
     Corpo, non des[es]peredes
     que cedo prazer ajades,
 15 mas servid' e non cansedes
     de loar a quen loades;
     que ela ten tantas bondades,
 18 alto brio e fermosura,
     que por sa nobre mesura
     non seredes olvidado.
 21 Coraçon triste, ben vejo
     que buscades minna morte,
     pois pensades tan sobejo
 24 en linda estrela de norte.
     Ai, que mal cruel tan forte,
     se ela por én se ensanna!
 27 De viir mais en Espanna
     ja mais non serei ousado.
     Corpo, non emaginedes
 30 de aver mal nen contenda
     por loar a quen sabedes
     inda que ela entenda;
 33 mais poede vossa fazenda
     en poder do Deus de amor,
     e non ajades pavor
 36 se fordes leal provado.
     Coraçon, pois vos queredes
     que eu viva en tormento,
 39 eu morrei e vos morredes
     sen neun acorrimento;
     mais de meus ollos sento
 42 que por mi e (por) vos morrán
     e ja mais nunca verán
     bon parecer acabado.

     (039)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares cuando desposaron la Rreyna de Navarra con don Carlos, por que se yba.

     Triste soo por la partida,
     que se ora de aqui parte
  3 meu sennor, que mui sen arte
     do seu amor soo conquerida.
     Todo o mundo ben entenda
  6 que non posso leda ser
     ata que possa entender
     mais novas d' esta fazenda;
  9 ca será minna vivenda
     en esquiva maginança
     con deleitosa esperança
 12 ata ver la sa viida.
     Ora vai longe d' aqui
     quen meu coraçon deseja;
 15 por minna coita sobeja
     tempo á que tempo perdí.
     Sennor Deus, que merecí
 18 ben obrando a meu poder,
     que por un soo prazer
     ei pesar toda mia vida?
 21 Mui alto Rei de Castela,
     esforçado en gran valor,
     meu irmâo, meu sennor,
 24 vos oid[e] mia querela
     e julgad' a mi por ela.
     Vossa mercee seja atal
 27 que non passe tanto mal,
     pois non soo nen fui falida.

     (040)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares por manera de desfecha a esta otra cantiga que fiso á la dicha Rreyna.

     Pois me non val,
     boa sennor, vos servir,
  3 sofrendo mal
     queiro por vos morir.
     Amei-vos eu
  6 tan de aficado amor
     que non soo meu
     nen de outra, ai pecador!
  9 Des que vos vi,
     tan mui fermosa sennor,
     non me pod' al
 12 de mia gran coita partir.
     Conven sofrer
     este pesar que eu ei
 15 sen ben aver
     pois que tanto afanei.
     Boa sennor,
 18 depois que vos mirei
     sofr' eu mortal
     dolor se [eu] vos non vir'.
 21 Non vos errei
     por vos querer gran ben,
     ca vos amei
 24 mui mais que outra ren.
     Boa sennor,
     se toverdes por ben,
 27 pois soo leal,
     vos mandade-me guarir.

     (041)

     Esta cantiga disen que fiso el dicho Alfonso Alvares al conde Don Pero Niño, por amor é loores de la dicha Doña Beatris.

     Loado sejas, Amor,
     por quantas coitas padesco,
  3 pois non vejo a quen ofresco
     todo tempo este meu cor.
     Eu vi tempo que vivia
  6 en lindez' e sen pesar,
     adorando noite e dia
     o que non posso olvidar.
  9 Fortuna fui trastornar
     a carreira de a ventura
     que non é nen foi segura
 12 nen será en un teor.
     Non me queixo de ti agora,
     Amor, se padesco mal,
 15 pois me destes por sennora
     nobre vista angelical,
     a quen fui e soo leal
 18 e serei sen dultamento,
     macar que sofro tormento
     longe sen fazer error.
 21 Amor, sejas enxalçado,
     pois me mandaste servir
     bon parecer acabado
 24 en falar e en riir.
     Ben me posso enfengir
     que amei gentil figura;
 27 mas se ela de mi non cura,
     morto soo eu, pecador.
     Amor, sempre oí dezir
 30 que calquer que te servisse
     devia mui ledo vevir
     por gran coita 'n que se visse.
 33 Canto se por esto oisse,
     eu me ponno en teu poder,
     que se meresco én perder,
 36 tu sejas meu julgador.

     (042)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares por amor é loores de Doña Juana
     de Sossa, manceba del Rrey Don Enrryque.

     Amoroso riso angelical,
     soo preso en vosso poder;
  3 querede vos mercee aver
     de minna cuita desigual.
     Des que vos vi, nobre sennor,
  6 nunca fiz se non pensar
     en vos servir, e sen dultar
     ja mais en quanto vivo for'.
  9 Se vossa mercee non me val,
     eu morrei sen falecer;
     por én vos praza de querer
 12 que eu non passe tanto mal.
     Vos me posestes en prizon
     d' u eu non posso sair.
 15 Sennora, sen vos falir,
     vosso serei e de outra non.
     Vossa nobreza seja tal
 18 en me querer ben responder
     que meu cor possa perder
     dolor e gran cuita mortal.

     (043)

     Esta cantiga fizo é ordenó el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino por
     amor é loores de la dicha doña Juana de Sossa, loando al amor por que le
     diera lugar é manera á qual pudiese loar é amar é obedescer
     é servir á tan resplandesiente señora.

     De gran cuita sofredor
     fui e soo [e] sempre serei,
  3 seendo leal amador
     de quen vi, vejo e verei.
     Serví e servo e servirei
  6 a vos, fermosa sennor.
     Esperança en vosso amor
     tove e tenno e terrei.
  9 Como quer que gran temor
     sofrí e sofro e sofrerei,
     pensando en vosso valor
 12 vencí e venço e vencerei;
     por que di e dou e darei
     sempre a Deus gran loor,
 15 pois meu tempo en tal teor
     perdí e perdo e perderei.
     Pero en quanto vivo for'
 18 digo e dixe e direi
     que por vos este meu cor
     forcei e forço e forçarei.
 21 Pensei e penso e pensarei,
     quer venna ben ou mellor,
     que a vos, das flores flor,
 24 amei e amo e amarei.
     Por vosso bon prez e onor
     cuidei e cuido e cuidarei
 27 por que mui forte tristor
     passei e passo e passarei.
     Seguí e sigo e seguirei
 30 por meu mal, ai pecador!
     tal cuita que con pavor
     andei e ando e andarei.

     (044)

     Esta cantiga fizo el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino en loores é alabança de la señora Rreyna de Navarra, por quanto ella era muy fermosa é siempre el la deseaba loar é servir en sus cançiones, segunt que en este libro es contenido.

     Por amores de ûa estrela
     que meu coraçon manten,
  3 viverei ledo en Castela
     quanto Deus tover' por ben.
     Non direi qual é nen quen,
  6 mas loado seja Amor
     que me deu gentil sennor,
     mais fermosa que outra ren.
  9 Amor me trage pagado
     des que me fizo entender
     d' ela que servo de grado
 12 e me fazi entristecer.
     Muitas vezes con prazer
     ei nembrança de sa vista,
 15 mas tormenta me conquista
     que non posso al fazer.
     As outras non ajan sanna,
 18 qu' esto a mi assi parece.
     De quantas eu vi en Espanna,
     esta todo ben merece.
 21 É fermosa con lindece;
     trage muita louçania;
     de bondad' e cortesia
 24 todos tempos se guarnece.
     Ante meus ollos tenno
     cada dia seu sembrante.
 27 Seu prez e loor mantenno;
     assi seja, ben merece.
     Pero que vivo pensante
 30 por ser d' ela alongado,
     non soo nen ando enganado,
     certo soo por seu talante.

     (045)

     Esta cantiga fiso el dicho Alfonso Alvares por desfecha desta otra cantiga.

     Desejoso con desejo,
     desejando todavia,
  3 ando triste, pois non vejo
     a gentil sennora mía,
     a que amo sen falia
  6 desejando todavia.
     De prazer ja non me praze,
     desprazer ei noite e dia,
  9 pois ventura assi me faze
     apartado todavia
     de aquesta sennora mía,
 12 desejando todavia.
     Pensar outro pensamento
     penso que non ousaria,
 15 meu ben e consolamento
     é loar sa louçania
     d' esta linda en cortesia,
 18 desejando todavia.
     Cuido con gran cuidado
     cuidando sen alegria,
 21 onde pois vivo apartado
     de quen me fazer soía
     muito ben sen vilania,
 24 desejando todavia.

     UN BACHILLER É MAESTRO EN ARTES, DE SALAMANCA.

     (046)

     Estas preguntas fizo é ordenó el dicho Bachiller en artes contra el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino.

     Sennor Alfonso Alvares, que Deus vos mantenna]
     en onra e en ben e en alto estado,
  3 a esta pregunta me dade recado
     e seja apressa, que non se detenna;
     e se podedes, logo en ponto venna,
  6 que muito cobiiço [saber] este feito,
     e se m' o dezedes, fazer-vos-ei preito
     que moira ou viva so la vossa senna.
  9 Dizede-me, sennor, u se foi franqueza,
     que ja non parece nos renos de Espanna,
     e gran tempo á que aquesta companna
 12 que i fizo, vive en mui gran pobreza.
     Esto me dizede sen outra pereza:
     "A vosso entender se tornará én cedo?"
 15 E dizede-me certo, que non aja medo,
     que mui muito dulto aquesta crueza
     Que vejo e vi fazer a coitados
 18 fidalgos mesquinnos que tan solamente
     non deron nen dan por eles nüente.
     Des que se partiu dos renos nomeados
 21 aquela franqueza por nossos pecados
     e nunca ja mais aqui quis tornar,
     mellor fora [a] Deus de todos matar
 24 que non ser nos d' ela assi arredados.
     Fiida.
     E pois, oh sennores, ja nada non dan
 27 fidalgos cativos, ora que farán
     os pobres e boos? Son deseredados.

     ALFONSO ALVARES, DE VILLASANDINO

     (047)

     Esta rrespuesta fyzo é ordenó el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino contra el dicho Bachiller é maestro en artes.

     Amigo sennor, franqueza desdenna
     a gente avarenta e geno turbado;
  3 por ende se foi morar mal-parado
     trezentas jornadas alen de Cerdenna
     e non tornará por cousa que avenna
  6 en estas partidas pos un mui gran treito;
     e se o fezer', fará gran dereito,
     pois [non] é preçada por ûa cermenna.
  9 E inda mais vos digo que fica escasseza
     en estas partidas con onra tamanna
     que todos lle fazen mui gran festa estranna,
 12 assi aborrecen toda gentileza.
     Pois como atendedes que venna nobreza
     morar entre gente du á tal degredo
 15 que cantos sennalo con este meu dedo
     son mui avarentos con toda vileza?
     Abades, sennores, leigos e perlados
 18 ben vos mostrarán logo de presente
     en todos seus gestos e seu continente
     que aman franqueza segun los passados;
 21 mais des que ajades a estes provados,
     veredes que curan de se apartar
     e con avariça riir, posfaçar
 24 de lindos fidalgos que viven lazerados.
     Fiida.
     Des i án tomado agora un refran
 27 viçosos e ricos: Por que buscarán
     boliços nen guerras? Por ser enloucados.

     (048)

     Esta pregunta fizo é ordenó el dicho Alfonso Alvares de Villa Sandino contra Garçia Ferrandes de Gerena quando tornó moro.

     Garcia amigo, ninguen te espante
     pero que te digo que muito perdeste
  3 des que en Mafoma ta creença poseste
     segun que disse o vello Almirante;
     que o que gannaste direi de talante:
  6 Gannaste nome de alcaide de vento,
     gannaste inferno, escuro tormento,
     gannaste i mais que tragias ante.
  9 Des que a Jesu, nosso Salvador,
     tu renegaste por ben adorar
     o falso propheta, linnage de Agar,
 12 que dizen Mafoma, vil embaidor,
     de quanto gannaste soo ben sabidor:
     Gannaste mais barbas que trager soías,
 15 gannaste maridos que acá non avias,
     gannaste privança do demo mayor.
     Con taes trocos como ás trocado
 18 mui ben te podes chamar traidor,
     pois non ouveste de Christus pavor
     nen de as gentes vergonça, coitado!
 21 Canto i gannaste [te direi de grado]:
     Gannaste proveza e maa ventura,
     gannaste luxuria, amarga tristura,
 24 gannaste por sempre de ser lastimado.
     Ja non te podes chamar perdidoso,
     pois tantas cousas com' estas gannaste,
 27 cando a lei mui santa trocaste
     por maa seita do falso, enganoso.
     De canto gannaste sei ledo e goyoso:
 30 Gannaste lazeira de noite e de dia,
     gannaste a ira de Santa Maria,
     gannaste vileza e cambio astroso.
 33 Fiida.
     Gannaste......................
     ..............................
 36 ..............................

     (049)

     Esta conpla de consonantes doblados fizo el dicho Alfonso Alvares por escura.

     Andando cuidando en meu ben cuidei
     que eu cuidara ren d' este cuidar,
  3 cuidando, cuitado, como me matei
     e por ende cuido cuidar en pensar;
     que se ouvesse quen de mi cuidasse
  6 o que non cuido cuidar, cuidaria
     un tal cuidado por que me leixasse
     de meu gran cuidado cudar todavia.

     (050)

     Este dezir fizo é ordenó el dicho Alfonso Alvares, el qual dicho dezir es bien fecho por arte de macho é ffenbra.

     Consellade-me ora, amigo,
     que vejais prazer de amiga,
  3 querendo-me dar castigo
     como ome que me castiga:
     Se acharei bon abrigo
  6 en la dona que outro abriga;
     se o fillar', esto digo:
     Ben lle venna a quen m' o diga.
  9 Fiida.
     E eu sempre me maldigo
     e Deus sempre me maldiga,
 12 se por ende non me sigo
     como me mandais que siga.

     (051)

     Este dezir fyzo é ordenó el dicho Alfonso Alvares, contra el Amor quexandose dél é afeandole é despe(n)diendose dél, el qual dicho dezir es muy bien fecho.

     Amor, pois que vejo os boos fugir
     de vossa mesnada e de vossa corte,
  3 se Deus enderece a ben minna sorte,
     que ora me venno de vos despedir.
     E non entendo que erro en partir
  6 de mi gasallo, prazer nen cantar,
     mas en canto viva, non cuido trobar
     de vos mal nen ben, pois non val servir.
  9 Pero non entendades que quero leixar
     o mundo de todo para me morrer,
     mais quero, amigos, cantar e tanger,
 12 leer as estorias, con aves caçar,
     todas boas mannas seguir e usar,
     salvo o trobar que ja non farei,
 15 amar por amores, que nunca amarei,
     se non for' aquela que eu devo amar.
     Ca en outro tempo os antecessores
 18 pagavan-se muito dos que ben amavan
     e dos mais genties que se deleitavan
     fazendo cantares a sas sennores
 21 ............................
     Por én digo, Amor, que é fol provado
     que[n] passa tormento por vosso mandado
 24 nen que perde tempo trobando de amores.
     E pois tantos boos vejo apartar
     d' aquestas dous cousas por vos, ai Amor!
 27 de aqui adeante vos sede sabidor
     que nunca vos faça prazer nen pesar
     nen quero a vos nen a outro loar.
 30 Assi passarei por minna ventura,
     canto Deus quiser', e non av[e]rei cura
     se non de oir e ver e calar.
 33 Fiida.
     E quen posfaçar' fará de[s]mesura
     que nunca eu penso tomar tal tristura
 36 por que me façades mor[r]er nen penar.

     (052)

     Este dezir fizo el dicho Alfonso Alvares á don Gutierre de Toledo, arçediano de Guadalfajara, quando fué electo de Toledo.

     A quen ajuda o Rei enxalçado,
     a mui nobre Reinna, o gentil Infante,
  3 o gran condestable e o almirante,
     Pero Lopez de Ayala, des i Joan Furtado,
     depois todo prez do reno juntado,
  6 pois como lle poden fazer encreente
     que possa turbar tal feito Vicente,
     ainda que fosse mil tanto letrado?
  9 De outras bondades o vejo arnesado,
     ca é sabedor e de boa vida,
     lindo fidalgo, pessoa comprida
 12 con toda cordura, leal, mesurado,
     de mais que ajuda ventura, estado,
     proeza, concordia que son de sa parte;
 15 pois como lle pode Vicente con arte
     poer turbamento en lo arçebispado?
     Por esto, amigos, soo emaginado
 18 en cujo esforço Vicente o faz:
     Ou esta denteira se é de o agraz
     foi ben azeda no tempo passado,
 21 ou se é por esto, é mal consellado;
     e se por enveja, é ben fol de pran,
     salvante se atende ao Taborlan,
 24 que de outro non pode el ser ajudado.
     Por ende, amigos, soo maravillado
     das cousas que vejo tan contra razon:
 27 Un gato pequeno fillar entençon
     con un leon forte tan ben eredado;
     ca por esperança é visto, falado
 30 que por un bramido d' un soo leon
     devrian cantos gatos en o mundo son
     sugir, canto mais un magro, cuitado!

     PERO VELES DE GUEVARA

     (053)

     Este desir fiso é ordenó el dicho Don Pero Veles de Guevara á una dueña mui vieja que andava en palaçio del Infante don Ferrnando, é non avya en el rreyno quien quisyese con ella cassar, tanto era ffea é de vyeja é de pobre, non embargante que era dueña de muy buen linaje.

     Sancha Carrillo, se vosso talante
     é de casar, fazed' ora assi,
  3 como me eu pague de vos, e des i,
     sede vos segura de ser ben-andante,
     que todas las cousas de que me paguei
  6 vos acharedes que eu as casei
     antes que rei nen reinna nen infante.
     Mas vejo de vos mui despagada
  9 a vossa ventura, avendo servido
     a Rei Don Alfonso que ouvo vencido
     Albuhacen, o rei de Granada;
 12 e des i aqueles que d' el descenderon,
     vos os criastes segun me disseron,
     e nunca mais d' esto fostes demandada.
 15 Eu, por que vejo vossa soedade,
     venno-vos esto, sennora, a dizer:
     Vos non querades en al contender
 18 se non en esto, por vossa bondade;
     que se por esto non fore, sennor,
     nunca creades que entendedor
 21 moira de amores por vossa beldade.
     Que Deus non quiso que fosse outorgada
     aquesta graça a condes nen reis,
 24 nen án poder todas as tres leis
     ............................
     Mais se vos ende pode[de]s guisar
 27 como vos eu ame e possa loar,
     antes de un ano seredes velada.
     Fiida.
 30 E se vos d' esto queredes dultar
     que vos oge dessen toda ultra-mar,
     nunca alaroça seredes chamada.


     DON PEDRO, INFANTE DE PORTUGAL
     
     (054)

     El Infante don Pedro de Portugal.

     Ben direi d' Amor,
     pois que m' ele fez
  3 quedar d' esta vez
     por seu servidor.

     (055)

     Eu tenno vountade
     d' Amor me partir,
  3 e tal en verdade
     nunca o servir.
     De m' ir é razon
  6 sen aver galardon
     de minna sennor.

     (056)

     O Amor me disso
     un dia falando,
  3 se me prazeria
     amar de seu bando.
     Vi moça fermosa,
  6 gentil, graciosa,
     de fina color.

     (057)

     ..........................
     ..........................
  3 ..........................
     De mi sen prez que perdí
     o mellor tempo que ouve
  6 en servir a quen me trouve
     enganado apo-si,
     que foi de quanto serví.
  9 Eu serví quen entendia
     por meu servir non dar nada.
     Perdí minna mancebia
 12 que non pode ser cobrada.
     O sentido que avia
     en saber Amor servir
 15 ei perdido sen mentir,
     que foi de quanto serví.

     (058)

     Desfeita.
     Pois que ben serviste
     non sendo amado,
  3 perder mereciste.
     Serviste sennora
     prazer esperando,
  6 non sendo amado
     tristura cobrando.
     Pois d' ela sentiste
  9 non seres amado,
     perder mereciste.

     DON IÑIGO LOPEZ DE MENDOZA,
     MARQUÉS DE SANTILLANA

     (059)

     Por amar non saibamente,
     mais como louco servente,
  3 ei servido a quen non sente
     meu cuidado.
     Nen ja mais querrei sentir
  6 minna cuita,
     que por meu gran mal padesco,
     a qual non posso sofrir,
  9 tanto é muita.
     Pero vejo que peresco
     e non sei por qué 'nsandesco,
 12 e meu coraçon consente
     que moira como inocente,
     non culpado.
 15 Ben seria que servesses,
     ai coraçon!
     e vivesses traballado,
 18 se por servir atendesses
     bon galardon
     dos tormentos qu' ás passado.
 21 Mas vejo por meu pecado
     que sempre soo padecente,
     e nunca bon continente
 24 ei achado.

     MONTORO

     (060)

     Ai cuitado, agora sento
     que por meu mal connocí
  3 tanto ben como perdí
     por cobrar tal perdimento.
     Os meus dias ja passaron
  6 en que eu viver soía
     con prazer e alegria
     todo o tempo que duraron.
  9 Pois non sei amparamento
     "Loado sejas, Amor,"
     que "A Deus, mia boa Sennor"
 12 foi causa de meu tormento.
     Ordenar quero mia vida,
     pois son posto en tal cuidado,
 15 que morrer devo, cuitado,
     ou fazer vida perdida:
     E será posto [en pensamento]:
 18 "Rousinol, vejo-te queixoso;"
     "Amor cruel e brioso"
     fará por mi comprimento.
 21 Ja non posso mais durar
     esta vida padecendo,
     e pois moiro assi vivendo,
 24 vivo me quero enterrar,
     [e será o enterramento:]
     "Cativo! de mia tristura;"
 27 "Pois me faleceu ventura" -
     cobrirá meu moimento.

     PEDRO DE QUIÑONES

     (061)

     La glosa de: "Ai donas, por qué en tristura."

     Pensando en vossa figura
     olvidar ja non podria
  3 "Ai donas, por qué en tristura,"
     pero penso noite e dia.
     Mas se vossa sennoria
  6 non quer usar de mesura
     non vejo como seria
     partida de mi a rencura.
  9 A voltas de ben e mal
     tanto me sento penado
     que nunca sayo de un val
 12 fermoso, ben arvorado;
     antes con pena mortal
     de vossa beldade forçado,
 15 pensando mui desigual
     passo mia vida cuitado.
     Sendo de todo chegado
 18 aa vida sen folgura,
     acheguei-me a un poblado
     d' u me apartou mia ventura;
 21 e eu con gran queixa pura
     ao ceo mirar queria,
     vi estar la flor de altura
 24 per quen gran coita sofria.
     Leixemos agora estar
     estes dous versos, sennores:
 27 "Vi-a estar en un pumar
     con outras muitas sennores;"
     e leixo tamben passar,
 30 que non faz a meus amores,
     "donas de alto lugar
     collendo rosas e flores."
 33 Damas de grandes valores
     vi e de grand' apostura,
     tomando muitos sabores,
 36 que de mi non avian cura
     nen de mia desaventura
     e congoxa que tiinna,
 39 salvo ûa por sa mesura
     quiso saber d' u viinna.
     Con temor qu' é justa lei
 42 de quen pensa ser amado,
     a grand' afan lle falei
     como ome desacordado;
 45 e depois que acordei
     respondí por seu mandado:
     "Sennora, de cas d' el Rei
 48 trago caminno tirado."
     Dixo en ver-me apressurado
     e mudar muitas colores:
 51 "Querria saber de grado
     quaes son vossos dolores,
     ou quaes son los temores
 54 por que viveis enojado
     ou se sodes namorado
     de algûa d' estas sennores."
 57 Con medos ja mui mayores,
     baixo como quen murmura,
     respondí: "Grandes rencores
 60 passo, forte pena e dura;
     que quero mia sepultura
     se por vos non se desvia,
 63 pois perdí a fermosura
     de la vossa sennoria."
     "Inda que non sei a queixura
 66 que vos faz andar penado,
     parecedes-me apressurado,"
     dixo ela, "en tal figura
 69 que se este mal vos dura,
     certamente se diria
     que avedes amargura
 72 e gran cuita todavia."
     Fin.
     "Se vossa mercee non cura
 75 mia cuita, sennora mía,
     mui triste mort' e segura
     espero de cada dia."

     PEDRO DE SANTA FÉ

     (062)

     Cançion.
     A Deus, mia boa sennor
     que eu amo mais que a min!
  3 Non receo minna fin
     por vos ser bon servidor.
     Eu ben vejo que me conven
  6 - ja non posso mais tardar -
     con tal cuita c' a mi ven,
     que por força sospirar.
  9 Mas de tanto me vai ben,
     que o mal ei tan vezado
     que non sento tal bocado
 12 c' a mi seja sen sabor.

     (063)

     De la desigualdat que ffavor trae.
     Pois por favor certo sei
     a todo ome ir mellor,
  3 por tanto eu cridarei:
     Ai favor, ai Deus, favor!
     Vejo un ome entendido,
  6 sabio, de bon sentimento,
     e se non é favorido,
     á mui pouco valimento.
  9 E pois tal connocimento
     ja manten favor por lei,
     por tanto eu cridarei:
 12 Ai favor, ai Deus, favor!
     Cato outro neicio, rudo:
     Se favor por seu o priso,
 15 todos o dan por enviso
     e dizen qu' é mui sesudo.
     Quen favor ten por escudo,
 18 todo o mund' o ten por rei;
     por tanto eu cridarei:
     Ai favor, ai Deus, favor!
 21 Quando ven a via fora
     quen favo[r] dá por esprito,
     non cessa quen-no adora
 24 ou quen bendiz o maldito.
     D' onde eu [sempre] repito:
     Reverencia lle darei.
 27 Por tanto eu cridarei:
     Ai favor, ai Deus, favor!

     DON ALVARO
     (GONÇALES DE ALCANTARA ?)

     (064)

     Pregunta de Don Alvaro a Gomez Manrique.

     Muito prudente sennor,
     nobre, famoso Manrique,
  3 se calo vosso louvor
     é por que baixo non fique;
     e assi por certo sei
  6 que por muito que vos gabe
     acabar non poderei
     quanto louvor en vos cabe.
  9 O al que signo s' acabe.
     Posto que meu entender
     fraco non possa bastar
 12 pera vos satisfazer
     o que quero preguntar,
     e que menos de que deva
 15 preguntando vos entregue,
     a vos soo conven qu' escreva
     e em outren non empregue
 18 a pregunta que se segue.
     Digo de dous cavaleiros
     feitos em ûa batalla,
 21 ante dos golpes primeiros
     un de o seer se traballa,
     o outro aa derradeira
 24 da vitoria presente.
     Qual será n' esta maneira
     feito mais onradamente,
 27 ambos d' esforço valente?
     Sennor, en vossa mercee
     con muita fé m' encomendo,
 30 ca o que de vos se lee
     guardo, estudo, aprendo.
     Responda vossa prudencia,
 33 alce meu baixo saber,
     por que con mais diligencia
     e razon deva querer
 36 vosso serviço fazer.

     GOMEZ MANRIQUE

     (065)

     Respuesta de Gomez Manrique.

     Traballos con desfavor
     do Sennor Rei Don Enrique
  3 a vos, gentil trobador,
     me farán que non reprique
     inda ben como querrei;
  6 mais macar eu me desgabe,
     nunca vos eu negarei
     esso que meu saber sabe,
  9 posto se me faça grave.
     Graças vos quero render
     por me tanto conloar,
 12 mais lo non me connocer
     vos engana sen dultar;
     e temo se ven la prova
 15 que mia vertude se negue,
     ca muito mellor por nova
     me terreis que cando achegue
 18 e minnos vicios desplegue.
     Desejando complazeir-os,
     - ca desejo-o sen falla -
 21 digo d' estes escudeiros
     que vossa queston entalla:
     Qu' el que orden cavaleira
 24 recebe, des que vencente,
     onora mais sa bandeira
     pois primeiro merecente
 27 se fezo que recebente.
     Canto dizedes se cree,
     ca vossas trobas veendo
 30 faz que o que non se vee
     se reconnoça leendo.
     Non miredes la eloquencia
 33 baixa de meu responder,
     que con la gran diferencia
     de las falas meu poder
 36 non pode ben compoer.

     GONÇALVO DE TORQUEMADA

     (066)
     
     Dezir.
     Un dia por mia ventura
     fora-me eu acercar
  3 en ûa val mui escura
     onde ouve gran pesar,
     por que vi ali estar
  6 un ome desesperado,
     cantando desaguisado
     un cantar con amargura:
  9 Cativo! de mia tristura
     ja todos prenden espanto
     e preguntan que ventura
 12 é que m' atormenta tanto.

     (067)
 
     Otra canzion suya.
     Pois me vou onde cuidoso
     soo certo sempr' e serei,
  3 esta cançon cantarei,
     que me será conortoso:
     Trist' e mui penso[so]
  6 sempre veverei,
     Tan cuitado sen prazer
     quen me vir' oi que me parto,
  9 de maas tristezas farto,
     saiba que soo en seu poder
     do Amor sempr' enganoso;
 12 por que con razon direi:
     e mui desejoso
     do que ja passei.
 15 Ben como desesperado
     entendo de caminnar,
     pois que non posso cobrar
 18 neun ben por meu pecado;
     e direi: Pois ordenado
     ás, Amor, de me matar,
 21 o tempo passado
     non é d' olvidar.
     Parto-me logo agora.
 24 Vede o que poderei fazer,
     en que possa comprazer
     a vos, meu ben e sennora,
 27 como quer non me colora
     tal razon a meu entender:
     Con minna sennora
 30 soía viver.

     ESTAMARIU

     (068)

     A Deus quedeis, linda corte,
     guarnida de gran poder,
  3 pois en ti é meu prazer,
     mia gloria e meu conorte.
     A Deus qued' el lindo Rei,
  6 Reinna, Infante e donzelas;
     pois me vou comprir la lei,
     a Deus queden todas elas;
  9 ca non posso al fazer.
     Mas servir e obedecer
     quero eu en quanto viver'
 12 a vos, estrela do norte.

     ANONIMO. UN PORTOGUES.

     (069)

     Otro dezir.
     [Oh] demo, dou-che por teus
     todos estes castelâos,
  3 se non con justas e torneos,
     en outras cousas non an mâos.
     Tragen os corpos ben sâos
  6 e an pouco ardimento,
     por que an posto en perdimento
     o moor reino de cristâos.
  9 En ricas roupas forradas
     tragen os seus coraçôes;
     en jaquetas ben brosladas,
 12 comedindo traiçôes,
     non veen las maldiçôes
     en Castela de centadas.
 15 Francos e dobras cruzadas
     cen mil dan en redençôes.
     Como fermosos pavôes
 18 vos vejo andar louçâos,
     e bravos como leôes
     a do[nde] vos minguan mâos;
 21 mas los vossos comarcâos
     que aqui son vossos vezinnos,
     todos vos an por mesquinnos,
 24 peitoros como paytos.
     Como agora é perdida
     a cativa de Castela!
 27 Por que razon era v[i]ida
     tanta cobardice en ela?
     U veen dona e donzela,
 30 i é toda sa folgança,
     e non veen la mal-andança
     que ora sofre a mezela.
 33 Fezeron mui grand' alardo
     e gran sembrante de guerra;
     des i lançaron un dardo
 36 vinte codos por la terra,
     roubando de serra en serra.
     Con peitos e con pedidos
 39 eles van apercebidos;
     dizen: Non á ponto (de) guerra."

     OUTRO PORTOGUES

     (070)

     Otro dezir de un portogues.

     Mal segre aja quen vos ensennou,
     ai mia sennora, primeiro a falar,
  3 [e] que[n] vos tal soubo ensennar
     e de aquesto non vos castigou
     [qu]e a quanto vos digo respondedes "non",
  6 e nunca dizedes outra razon.
     Por ende mal aja quen vos lo mostrou!
     Tan boo vos fora de vos deprender
  9 a dizer "si" como "non" deprendestes;
     mas con aquesta palavra nacestes
     e con ela avedes de morrer.
 12 E se de aquesto non vos castigades
     e en dizer "non" muito porfiades,
     con vosso ben non ei que fazer.
 15 E se esta razon a vos muito dura,
     a mi conven forçado morrer,
     [e se esto m' aven] por vos ben querer,
 18 e vos de meu mal non aver cura,
     quan mal-pesar [eu] vi de meu padre,
     tan mao o veja de vos vossa madre,
 21 e de todas partes av[e]rá i tristura.

     PARALLELISTIC SONGS

     (071)

     Al alba viide, [meu] bon amigo,
     al alba viide.
  3 Amigo, el que eu mais queria,
     viide al alba d' el dia.
     Amigo, el que eu mais amava,
  6 viide aa luz d' el alba.
     Viide aa luz d' el dia,
     non tragades compannia.
  9 Viide aa luz d' el alba,
     non tragades gran companna.

     (072)
     Minno amor, dixestes: Ai!
     Venno a ver como vos vai.
  3 Minno amor tan garrido,
     ferí-vos vosso marido.
     Venno a ver como vos vai.
  6 Minno amor tan louçâo,
     ferí-vos vosso velado.
     Venno a ver como vos vai.

     (073)

     Meu laranjedo non ten fruto,
     mas agora ven.
  3 Non me o toque ninguen!
     Meu laranjedo frolido,
     o fruto non ll' é viido,
  6 mas agora ven.
     Non me o toque ninguen!
     Meu laranjedo granado,
  9 o fruto non ll' é chegado,
     mas agora ven.
     Non me o toque ninguen!