Pragmática Sanción de 1830: Diferenzas entre revisións

En Galifontes, o Wikisource en galego.
Contido eliminado Contido engadido
Desfíxose a edición 16871 de Elisardojm (conversa)
Liña 26: Liña 26:
[[Categoría:Documentos legais españois]]
[[Categoría:Documentos legais españois]]
[[Categoría:Documentos da historia de España]]
[[Categoría:Documentos da historia de España]]
[[Categoría:Traducións do castelán]]


[[es:Pragmática sanción de 1830]]
[[es:Pragmática sanción de 1830]]

Revisión como estaba o 17 de setembro de 2017 ás 10:17

Pragmática-sanción en forza de lei decretada polo señor REI DON CARLOS IV a petición das Cortes do ano de 1789, e mandada publicar por S.M. reinante para a observancia perpetua da lei 2.ª título 15, partida 2.ª que establece a sucesión regular na coroa de España.

Don Fernando VII pola graza de Deus, REI de Castela, de León, de Aragón, das dúas Sicilias, de Xerusalén, de Navarra, de Granada, de Toledo, de Valencia, de Galicia, de Mallorca, de Menorca, de Sevilla, de Sardeña, de Córdoba, de Córsega, de Murcia, de Xaén, dos Algarbes, de Alxeciras, de Xibraltar, das Illas Canarias, das Indias Orientais e Occidentais, Illas e Terra-firme do mar Océano; Arquiduque de Austria; Duque de Borgoña, de Brabante e de Milán; Conde de Abspurg, de Flandres, Tirol e Barcelona; Señor de Biscaia e de Molina &c. Aos Infantes, Prelados, Duques, Marqueses, Condes, Ricos-homes, Priores, Comendadores das Ordes e Subcomendadores. Alcaides dos Castelos, Casas fortes e chairas; e aos do meu Consello, Presidentes e Oidores das miñas Audiencias e Chancelerías, Alcaldes, Alguacís da miña Casa e Corte, e a todos os Corrixidores, Asistentes, Gobernadores, Alcaldes maiores e ordinarios, e outros calquera Xuíces e Xustizas, Ministros e persoas de todas as cidades, vilas e lugares destes os meus reinos e Señoríos, tanto aos que agora son, como os que serán de aquí adiante, e a cada un e calquera de vos, SABEDE:

Que nas Cortes que se celebraron no meu palacio de Bo Retiro o ano de 1789 tratouse a proposta do rei o meu augusto Pai, que está en gloria, da necesidade e conveniencia de facer observar o método regular establecido polas leis do reino, e polo costume inmemorial de suceder na coroa de España con preferencia de maior a menor e de home a muller, dentro das respectivas liñas pola súa orde; e tendo presentes os inmensos bens que da súa observancia por máis de 700 anos reportara esta monarquía, así como os motivos e circunstancias eventuais que contribuíron á reforma decretada polo auto acordado de 10 de Maio de 1713, elevaron ás súas reais mans unha petición con data 30 de Setembro do referido ano 1789, facendo mérito das grandes utilidades que viñeran ao reino, xa antes, xa particularmente despois da unión das coroas de Castela e de Aragón, pola orde de suceder sinalado na lei 2.ª, título 15. partida 2.ª, e suplicándolle que con todo da novidade feita no citado auto acordado, tivese a ben mandar se observase e gardase perpetuamente na sucesión da monarquía dito costume inmemorial, testemuñado na citada lei, como sempre se observou e gardou, publicándose pragmática-sanción como lei feita e formada en Cortes, pola cal constase esta resolución e a derrogación do devandito auto acordado. A esta petición dignouse o Rei o meu augusto Pai resolver, como o pedía o reino, decretando á consulta con que a xunta de asistentes a cortes, gobernador e ministros da miña real cámara de Castela acompañaron a petición das Cortes, "Que tomase a resolución correspondente á citada súplica», pero mandando que por entón se gardase o maior secreto por convir así ao seu servizo, e no decreto a que se refire. "Que mandaba aos do seu Consello expedir a Pragmática-sanción que en tales casos se adoita.» Para no seu caso pasaron as Cortes á vía reservada copia certificada da citada súplica e demais concernente a ela por conduto do seu presidente Conde de Campomanes, gobernador do consello; e publicouse todo nas Cortes coa reserva encargada.

As turbacións que axitaron Europa naqueles anos, e as que experimentou despois a Península, non permitiron a execución destes importantes designios, que requirían días máis serenos. E restablecéndose felizmente pola misericordia divina a paz e a boa orde de que tanto necesitaban os meus amados pobos; despois de examinar este grave negocio, e ouvido o ditame de ministros celosos do meu servizo e do ben público, polo meu Real decreto dirixido ao o meu Consello en 26 do presente mes, vin en mandar que con presenza da petición orixinal, do resuello a ela polo Rei o meu moi querido Pai, e da certificación dos escribáns maiores de Cortes, cuxos documentos se lle acompañaron, publique inmediatamente Lei e Pragmática na forma pedida e outorgada. Publicado aquel en o mesmo o meu Consello pleno, con asistencia dos meus dous fiscais, e oídos in voce, no día 27 de leste mesmo mes, acordou o seu cumprimento e expedir a presente en forza de Lei e Pragmálica-sanción como feita e promulgada en Cortes. Pola cal mando se observe, garde e cumpra perpetuamente o literal contido da lei 2.ª, tít. 15. partida 2.ª. segundo a petición das Cortes celebradas no meu Palacio de Bo Retiro no ano de 1789 que queda referida, cuxo teor literal é o seguinte:

"Mayoría en nascer primero, es muy grant señal de amor que muestra Dios a ios fijos de los Reyes, a aquellos que la da entre los otros sus hermanos que nascen después del, ca aquel a quien esta honra quíer facer, bien da a entender quel adelanta et le pone sobre los otros porque lo deben obedescer et guardar así como a padre et a señor. Et que esto sea verdat pruébase por tres razones: la primera naturalmente, la segunda por ley, la tercera por costumbre: ca segunt natura, pues que el padre et la madre cobdician haber linage que herede lo suyo, aquel que primero nasce et llega mas aina para complir lo que ellos desean: por derecho debe seer mas amado dellos, et él lo debe haber, et segun ley, se prueba por lo que dijo Nuestro Señor Dios a Abraham quando le mandó, como probándolo, que tomase su fijo Isac el primero, que mucho amaba, et le degollase por amor del; et esto le dijo por dos razones: la una porque aquel era fijo que él amaba asi como a si mismo por lo que de suso dijimos; la otra porque Dios le habie escogido por Santo, quando quiso que nasciese primero, et por eso le mandó que de aquel le feciese sacrificio; ca segunt él dijo a Moisen en la vieja ley, todo másculo que nasciese primeramente serie llamado cosa santa de Dios. Et que los hermanos le deben tener en logar de padre se muestra porque él há mas dias que ellos, et veno primero al mundo; et quel han de obedescer como a señor se prueba por las palabras que dijo Isac a Jacob su fijo cuando le dio la bendición, cuidando que era el mayor: tú serás señor de tus hermanos, et ante tí se tornaran los fijos de tu padre, et al que bendigíeres será bendicho, et al que maldigieres cayerle ha la maldición: onde por todas estas palabras se da a entender que el fijo mayor ha poder sobre los otros sus hermanos, así como padre et señor, el que ellos en aquel logar le deben tener. Otrosí segunt antigua costumbre, como quíer que los padres comunalmente habiendo piedat de los otros fijos, non quisieron que el mayor lo hobiese todo, mas que cada uno de ellos hobiese su parte; pero con todo eso los homes sabios et entendudos, catando el pro comunal de todos, et conosciendo que esta partición non se podría facer en los regnos que destroidos non fuesen, segunt Nuestro Señor Jesucristo dijo, que todo regno partido astragado seria, tovieren por derecho quel señorío del regno non lo hobiese sinon el fijo mayor después de la muerte de su padre. Et esto usaron siempre en todas las tierras del mundo do el señorío hubieron por linage, et mayormente en España: ca por escusar muchos males que acaescieron et podrían aun ser fechos, posieron que el señorío del regno heredasen siempre aquellos, que viniesen por liña derecha, et por ende establecieron que si fijo varón hi non hobiese, la fija mayor heredase el regno, et aun mandaron que si el fijo mayor moriese antes que heredase, si dejase fijo o fija que hobiese de su mujer legítima, que aquel o aquella lo hobiese, et non otro ninguno; pero si todos estos fallescíesen, debe heredar el regno el mas propinco pariente que hi hobiere, seyendo home para ello, et non habiendo fecho cosa por que lo debiese perder. Onde por todas estas cosas es el pueblo tenudo de guardar el fijo mayor del Rey, ca de otra guisa non podrie seer el Rey complidamente guardado, si ellos asi non guardasen al regno: et por ende cualquier que contra esto feciese, farie traición conoscida et debe haber tal pena como desuso et dicha de aquellos que desconoscen señoría al rey

E por tanto mándovos a todos e a cada un de vós nos vosos distritos, xurisdicións e partidos, gardedes, cumprades e executedes, e fagades gardar, cumprir e executar esta a miña Lei e Pragmática-sanción en todo e por todo segundo e como nela contense, ordena e manda, dando para iso as providencias que se requiran, sen que sexa necesario outra declaración algunha máis que esta, que ha de ter a súa puntual execución desde o día que se publique en Madrid e nas cidades, vilas e lugares destes os meus reinos e señoríos na forma adoitada, por convir así ao meu Real servizo, ben e utilidade da causa pública dos meus vasalos, que así é a miña vontade; e que ao traslado impreso desta a miña Carta, asinado de don Valentín de Pinilla, o meu escribán de cámara máis antigo e de Goberno do o meu Consello, déaselle a mesma fe e crédito que ao seu orixinal.

Dada en palacio a 29 de marzo de 1830. EU O REI. Eu D. Miguel de Gordon, secretario do rei noso señor, fíxeno polo seu mandato. D. José María Puig. D.Francisco Marín. D. José Hevia y Noriega. D. Francisco Javier Adell. D. José Cavanilles. Rexistrada: D. Salvador María Granés. Tenente Chanceler Maior: D. Salvador María Granés.

Publicación

Na vila de Madrid a 31 de marzo de 1830, perante as portas do Real Palacio, fronte do balcón principal do REI o noso Señor, e na porta de Guadalaxara, onde está o público trato e comercio dos mercadores e oficiais, con asistencia de D. Antonio María Segovia, D. Domingo Suárez, D. Fernando Pinuaga e D. Ramón de Vicente Ezpeleta, alcaldes da Real casa e corte de S.M., publicouse a Real Pragmática-sanción antecedente con trompetas e timbais por voz de pregoeiro público, achándose presentes diferentes alguacís de dita Real casa e corte e outras moitas persoas; de que certifico eu D. Manuel Eugenio Sanchez, de Escariche, do consello de S.M., o seu secretario, escribán de cámara dos que nel residen. D. Manuel Eugenio Sánchez de Escariche.

É copia da Real Pragmática-sanción, e da súa publicación orixinal, de que certifico. D. Valentín de Pinilla.

(Gaceta de Madrid, sábado, 3 de abril de 1830)